Պրոտեին S ազատ

Ընդհանուր նկարագրություն

Ազատ պրոտեին S-ը (PRO S Free) բնական հակամակարդիչ նյութ է, որը հանդիսանում է պրոտեին C-ի կոֆակտորը։

Հանդիսանալով պրոտեին C-ի կոֆակտոր, պրոտեին S-ը բարձրացնում է առաջինի հակամակարդիչ և պրոֆիբրինոլիտիկ ազդեցությունները։

Պրոտեին S-ը հանդիսանում է վիտամին K-կախյալ սպիտակուց, որն արտադրվում է լյարդում։ Արյան պլազմայում հանդիպում է երկու ձևով՝ ազատ և C4-BP-ի (C4b կոմպլիմենտ-կապող սպիտակուց) հետ կապված վիճակում։

Կենսաբանական ակտիվություն ցուցաբերում է միայն ազատ ձևը, ուստի ազատ պրոտեին S-ի որոշումն ավելի օգտակար տեղեկատվություն է պարունակում, քան ընդհանուրինը։

Պրոտեին S-ի քանակությունը կախված է սեռից, հորմոնային վիճակից և փոփոխվում է տարիքին զուգընթաց։

Ազատ պրոտեին S-ի դեֆիցիտը կարող է լինել բնածին և ձեռք բերովի։

Բնածին դեֆիցիտն իր հերթին լինում է երեք տեսակի՝

• I տիպ կամ դասական, երբ նվազում են ինչպես ընդհանուր, այնպես էլ ազատ ձևերը, որը բերում է պրոտեին S-ի ֆունկցիոնալ ակտիվության նվազեցման
• II տիպ, երբ ֆունկցիոնալ ակտիվությունը նվազում է երկու ձևերի անփոփոխ մակարդակների պայմաններում
• III տիպ կամ ընտրողական, երբ գրանցվում է ազատ ձևի մակարդակի ընտրողական նվազեցում:

Թրոմբոֆիլիաների մյուս տեսակների նման պրոտեին S-ի դեֆիցիտի հետերոզիգոտ տարբերակը թրոմբոէմբոլիաների ձևով դրսևորվում է չափահաս տարիքում։ Հոմոզիգոտ տարբերակները թրոմբոֆիլիաների այլ տեսակների հետ սովորաբար հայտնաբերվում են նորածնային տարիքում որպես ֆուլինանտային պուրպուրա։

Ձեռք բերովի դեֆիցիտը կարող է հայտնաբերվել հղիության ընթացքում, հակամակարդիչ կամ հակաբեղմնավորիչ օրալ հաբեր ընդունելիս, լյարդի ախտահարմամբ հիվանդների շրջանում, նորածինների մոտ և կլինիկական այլ վիճակներում։

Պրոտեին S-ի ազատ ֆրակցիայի մակարդակի նվազեցումը կարող է նաև կապված լինել բորբոքային պատասխանի սուր փուլի առկայության հետ (C4-BP մակարդակի բարձրացումը բերում է պրոտեին S-ի կապման և ազատ ֆրակցիայի մակարդակի նվազեցման)։

Ցանկալի է ազատ պրոտեին S-ի հետազոտությունից զերծ մնալ սուր թրոմբոտիկ դրվագների ժամանակ (թեև այս վիճակում պրոտեին S-ի նորմալ մակարդակն ըստ էությամբ թույլ է տալիս բացառել այս գործոնի դեֆիցիտը):

Հետազոտության ցուցումներ

• այլ հետազոտությունների հետ միասին՝ թրոմբոֆիլիայի կասկած, հատկապես երիտասարդ մարդկանց մոտ (դիտեք նաև հակաթրոմբին III, պրոտեին C, գայլախտային հակակոագուլյանտ, հոմոցիստեին, հակաֆոսֆոլիպիդային հակամարմիններ, թրոմբոֆիլիայի նկատմամբ գենետիկ հետազոտություններ)
• երիտասարդ տարիքում խորանիստ երակների թրոմբոզ
• երիտասարդ տարիքում զարկերակային թրոմբոզներ
• հղիության ընդհատումներ
• հղիության նախատեսում և նախապատրաստում

Կենսանմուշ

«Պրոտեին S ազատ» թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը ցանկալի է հանձնել առավոտյան ժամերին, քաղցած վիճակում (ցանկալի է սննդի վերջին ընդունումը 8-14 ժամ առաջ): Ջրի ընդունումը՝ սովորական ռեժիմով: Արյան կենսանմուշը կարելի է նաև հանձնել թեթև նախաճաշից 4 ժամ հետո։

Հետազոտության նախորդ օրը պետք է բացառել բարձրացած հոգեհուզական և ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունները (վարժանքներ, մարզական պարապմունքներ) և ալկոհոլի ընդունումը։

Խորհուրդ չի տրվում հետազոտությունն անցկացնել հիվանդության սուր փուլերում, ինչպես նաև հակամակարդիչ բուժման առկայության ընթացքում (պետք է հետազոտվել բուժման ավարտից առնվազն 30 օր անց, Վարֆարինի ավարտից՝ 2 շաբաթ անց)։

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

Տոկոս (%)

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործման միջակայքեր

Տարիք	Արական	Իգական
1-89 օրական	15-55%	15-55%
90-179 օրական	35-92%	35-92%
180-364 օրական	45-115%	45-115%
1-5 տարեկան	62-120%	62-120%
6-9 տարեկան	62-130%	62-130%
10-17 տարեկան	60-140%	60-140%
> 18 տարեկան	74-147%	55-123%

Արդյունքների մեկնաբանություն

Պրոտեին S ազատի մակարդակի նվազեցում

• պրոտեին S-ի բնածին դեֆիցիտ կամ դեֆեկտ
• լյարդի սինթետիկ գործունեության նվազեցում
• հղիություն
• բորբոքային հիվանդությունների սուր փուլ
• որոշ դեղերի ընդունում (հակամակարդիչներ, հակաբեղմնավորիչ օրալ հաբեր)

Միջազգային անվանումներ

Միջազգային (անգլերեն) լրիվ անվումը՝ Protein S Free, Antigen

Միջազգային (անգլերեն) հապավումը՝ PRO S Free