Գրադարան
Թարախակույտ (աբսցես)
3 րոպե
Թարախակույտը կամ աբսցեսը հյուսվածքներում թարախկի կուտակումն է, որի պատճառը, որպես կանոն, բակտերիալ, հատկապես՝ ստաֆիլոկոկային վարակն է:
Թարախակույտ կարող է առաջանալ մարմնի ցանկացած մասում: Այն կարող է ցավոտ լինել: Թարախակույտը հաճախ պահանջում է բուժում, որ թարախը դատարկվի և վարակի տարածումը՝ դադարի: Եթե կարծում եք, որ ունեք թարախակույտ, դիմեք ձեր բժշկին:
Ի՞նչ է թարախակույտը
Թարախակույտը թարախի կուտակումն է մաշկի տակ, որևէ օրգանի մեջ կամ օրգանների միջև: Հաճախ այն ցավոտ է: Եթե թարախը կուտակվում է մաշկի տակ և ներառում մազարմատը, ապա կոչվում է ֆուրունկուլ (թարախաբշտիկ կամ չիբան), որի ավելի մեծ տեսակը՝ կազմված միմյանց միաձուլված մի շարք մազարմատների թարախակույտից, կոչվում է կարբունկուլ:
Իմացե՛ք ավելին երեխաների մոտ թարախակույտի առանձնահատկությունների մասին:
Տեսակներ
Ըստ առաջացման վայրի, բժիշկներն առանձնացնում են թարախակույտի տարբեր տեսակներ, այդ թվում՝
- մաշկի թարախակույտեր, որոնք հաճախ առաջանում են դեմքի, պարանոցի, թևատակերի կամ աճուկների շրջանում
- ատամի թարախակույտեր՝ ատամի կամ լնդի մեջ
- հարնշագեղձային թարախակույտեր՝ նշագեղձերի միջև կամ ըմպանի պատին
- պոչուկային կամ մազաբունոցային (պիլոնիդալ) թարախակույտեր՝ հետույքի ուղղահայաց ծալքում
- հետանցքային (անալ) կամ հետանցք-ուղիղաղիքային (անոռեկտալ) թարախակույտեր՝ հետանցքի մեջ կամ շուրջը
- կրծքագեղձի թարախակույտեր, որոնք առաջանում են որպես վաղ չբուժված կրծքագեղձի բորբոքման հետևանք (մաստիտ)
- հեշտոցային թարախակույտեր (կոչվում է նաև Բարթոլինյան կիստա (բուշտ):
Թարախակույտ կարող է առաջանալ նաև մարմնի այլ շրջաններում և ներքին օրգաններում, ինչպիսիք են գլխուղեղ, երիկամներ կամ այլ օրգաններ, սովորաբար, որպես առկա հիվանդության բարդացում:
Ախտանիշներ
Թարախակույտի գանգատները և ախտանիշները կախված են առաջացման տեղից:
Եթե թարախակույտն առաջացել է մաշկի տակ կամ բերանի խոռոչում, կարող է զարգանալ տվյալ շրջանի այտուցվածություն և կարմրություն: Կուտակվող թարախը կարող է առաջացնել ցավ: Դուք նաև կարող եք նշել մոտակա ավշային գեղձերի (հանգույցներ) մեծացում, ինչպես նաև ջերմության բարձրացում, որն ուղեկցվում է դողով և սարսուռով:
Ներքին՝ արտաքինից չերևացող թարախակույտերը կարող են առաջանել՝
- ախտահարված շրջանում անհարմարություն (դիսկոմֆորտ) կամ ցավ
- բարձր ջերմություն
- քրտնարտադրություն
- ինքնազգացողության կտրուկ վատացում
- դող և սարսուռ
- ախորժակի անկում և քաշի կորուստ:
Նման դեպքերում խնդիրը կարող է հայտնաբերվել միայն որևէ պատկերային, օրինակ՝ գերձայնային հետազոտությամբ (սոնոգրաֆիա):
Պատճառներ
Թարախակուլտը սովորաբար առաջանում է, երբ ունեք որևէ բակտերիալ վարակ, որի դեմ ձեր իմունային համակարգը փորձում է պայքարել՝ ախտահարման օջախ ուղարկելով արյան սպիտակ գնդիկներ (լեյկոցիտներ): Երբ այս բջիջնեը գրոհում են բակտերիաների վրա, վնասվում և մահանում են, քանի որ ստաֆիլոկոկային բակտերիայի որոշ տեսակներ արտադրում են «Պանտոն-Վալենտին լեյկոցիդին» կոչվող թույնը, որը սպանում է արյան սպիտակ բջիջները նաև որոշ: Մեռուկանում են նաև վարակված հյուսվածքները՝ առաջացնելով խոռոչ, որը լցվում է թարախով և ձևավորվում է թարախակույտ: Թարախը հեղուկ կամ կիսահեղուկ խառնուրդ է՝ կազմված մեռուկացած արյան սպիտակ բջիջներից, տվյալ շրջանի մեռուկացած բջիջներից և ոչնչացված կամ դեռևս կենդանի բակտերիաներից:
Ներքին թարախակույտ հաճախ զարգանում է որպես առկա հիվանդության վարակային բարդություն: Օրինակ, երբ ձեր կույր աղիքի որդանման ելունն ապենդիցիտի պատճառով պատռվում է, բակտերիաները կարող են տարածվել ձեր որովայնի խոռոչում և առաջացնել թարախակույտ:
Թարախակույտի այլ պատճառներից են ոչ բակտերիալ վարակները, ներաճող մազերը, խցանված գեղձերը կամ դրանց ծորանները:
Ռիսկի գործոններ
- թուլացած իմունային համակարգ, օրինակ՝ ՄԻԱՎ կամ քիմոթերապիայի ընդունում
- շաքարային դիաբետ
- երկար ընթացքով բորբոքային հիվանդություններ
- օրգանիզմում ստաֆիլոկոկային բակտերիայի առկայություն:
Այնուամենայնիվ, թարախակույտի բազմաթիվ դեպքեր առաջանում են իրենց առողջ համարող մարդկանց մոտ:
Կանխարգելում
Դուք կարող եք կանխարգելել թարախակույտի որոշ տեսակների առաջացումը՝ բարելավելով ձեր ընդհանուր առողջական վիճակը և ամրապնդելով ձեր իմունիտետը: Դուք կարող եք նաև հետևել այս օգտակար խորհուրդներին:
- Պահեք ձեր մաշկը մաքուր և առողջ, օրինակ՝ պարբերաբար լվացեք ձեր ձեռքերը և խուսափեք ընդհանուր օգտագործման սրբիչներից և բաղնիքի այլ պարագաներից:
- Խուսափեք ձեր մաշկի քերծվածքներից կամ այլ բաց վնասվածքներից:
- Անցեք առողջ սննդակարգի, որպեսզի պահեք ձեր իմունային համակարգը ուժեղ, ինչպես նաև պահպանեք առողջ քաշ:
- Մի՛ ծխեք:
Բուժում
Փոքր թարախաբշտերը երբեմն պատռվում, դատարկվում և ինքնուրույն լավանում են: Սակայն, ավելի մեծ կամ ներքին թարախակույտերը պետք է դրենավորվեն (երբեմն՝ վիրահատությամբ): Դրենավորում է կոչվում թարախակույտի դատարկումը և չորացումը: Բժիշկը կարող է նաև նշանակել հակաբիոտիկներ:
Դրենավորվելուց (դատարկելուց) հետո թարախակույտը սովորաբար արագորեն լավանում է առանց երկարատև հետևանքների:
Մի փորձեք սեղմել կամ ինքնուրույն դատարկել թարախակույտերը, քանի որ կարող եք նպաստել վարակի՝ մաշկի այլ շրջաններ տարածումը:
Իմացե՛ք ավելին թարախակույտի բացահատման և դրենավորման մասին:
Հոդվածը տեղադրվել է՝ 28-05-2020 վերանայվել է՝ 23-03-2023
Հեղինակ
Հեղինակային բոլոր իրավունքները պատկանում են Մեդեքսին։
Մեդեքս-հեղինակների մասին
Մեր կայքի հոդվածները պատրաստվում են տարբեր ոլորտների փորձառու բժիշկների և առողջապահության մասնագետների կողմից՝ օգտագործելով բժշկագիտության վերջին տվյալները և լավագույն փորձը:
