Հիպոկալցեմիա (կալցիումի մակարդակի նվազում)

4 րոպե

Հիպոկելցեմիա է կոչվում արյան շիճուկի կալցիումի մակարդակի անկումը, որը կարող է ուղեկցվել տարբեր ախտանիշներով, իսկ ծանր դեպքերում դառնալ անհետաձգելի բուժօգնություն պահանջող սուր վիճակ:

Որոշ մարդկանց մոտ, հատկապես, երբ կալցիումի մակարդակի նվազեցումը չնչին է, որևէ գանգատ կամ ախտանիշ կարող է չդրսևորվել: Այլ դեպքերում կարող են զարգանալ սուր, երբեմն՝ կյանքին սպառնացող շեղումներ:

Ի՞նչ է հիպոկալցեմիան

Հիպոկալցեմիան վիճակ է, երբ արյան հեղուկ մասի՝ պլազմայի մեջ կալցիումի մակարդակն միջին (նորմալ) մակարդակից ավելի ցածր է:

Ձեր օրգանիզմում կալցիումն ունի բազմաթիվ կարևոր դերակատարումներ, այդ թվում՝

• առանցքային նշանակություն ունի օրգանիզմում ընթացող էլեկտրահաղորդման գործընթացների մեջ
• անփոխարինելի է նյարդային համակարգի նորմալ գործունեության համար, մասնավորապես, ապահովում է գլխուղեղի և մարմնի մյուս շրջանների միջև նյարդային փոխկապվածությունը (նյարդային գրգռի փոխանցումը)
• ապահովում է մկանների կծկումը և ձեր մարմնի շարժունակությունը
• ապահովում է ոսկրերի ամրությունը, աճը և վերականգնումը:

Հիպոկալցեմիա կարող է առաջանալ ձեր օրգանիզմ կալցիումի անբավարար քանակներ մուտք գործելու, նյութափոխանակության կամ կալցիումի շրջանառության խանգարման պատճառով: Այնուամենայնիվ, հիպոկալցիումի դեպքերի մեծ մասն ուղղակիորեն կապված է մագնեզիումի կամ վիտամին D-ի անբավարարության հետ (դեֆիցիտ):

Հիպոկալցեմիայի պատճառները

Հիպոկալցեմիայի ամենատարածված պատճառը հիպոպարաթիրոիդիզմն է, երբ օրգանիզմում արտադրվում է միջինից (նորմայից) ավելի քիչ քանակով պարաթիրոիդ կամ պարատ հորմոն (PTH): Վերջինիս ցածր մակարդակը բերում է օրգանիզմում կալցիումի մակարդակի կրճատման: Հիպոպարաթիրոիդիզմ կարող է զարգանալ որպես ժառանգական հիվանդություն կամ լինել ձեռքբերովի, օրինակ, վահանաձև գեղձի վիրահատական հեռացման ժամանակ հարվահանաձև գեղձերը հեռացնելիս, ինչպես նաև նույն շրջանի քաղցկեղային հիվանդությունների դեպքում:

Հիպոկալցեմիայի այլ, ավելի հազվադեպ հանդիպող պատճառներից են՝

• սննդակարգում կալցիումի կամ վիտամին D-ի անբավարար քանակներ
• վարակներ
• որոշ դեղերի ընդունում, օրինակ՝ Ֆենիտոին, Ֆենոբարբիտալ կամ Ռիֆամպին
• սթրես
• տագնապ
• արյան մագնեզիումի կամ ֆոսֆատի անկայուն մակարդակներ
• երիկամային հիվանդություն
• փորլուծություն, փորկապություն կամ աղիքային այլ խանգարումներ, որոնք բերում են աղիներից կալցիումի ներծծման թուլացման
• տարածվող քաղցկեղներ
• նորածինների դեպքում՝ մոր մոտ դիաբետի առկայություն:

Ռիսկի գործոններ

Վիտամին D-ի կամ մագնեզիումի դեֆիցիտով անձանց մոտ հիպոկալցեմիայի ռիսկը բարձրանում է: Ռիսկի այլ գործոններից են՝

• ստամոքսաղիքային հիվանդություններ
• պանկրեատիտ
• երիկամային անբավարարություն
• լյարդային անբավարարություն
• տագնապային խանգարումներ:

Նորածին երեխաները նույնպես ենթարկվում է հիպոկալցեմիայի բարձրացած ռիսկի, քանի որ նրանց օրգանիզմը և նյութափոխանակությունը դեռևս լիարժեք զարգացած չէ: Այս իմաստով կալցիումի փոխանակության խանգարման հավանականությունն առավել մեծանում է դիաբետիկ մայրերից ծնված նորածինների շրջանում:

Հիպոկալցեմիայի ախտանիշները

Որոշ մարդկանց մոտ, հատկապես կալցիումի մակարդակի քիչ նվազեցումը կարող է որևէ գանգատի կամ ախտանիշի չբերել: Սակայն, երբ հիպոկալցեմիան ուղեկցվում է նյարդային համակարգի գործունեության խանգարման, նորածնի մոտ կարող են ի հայտ գալ մկանային կծկանքներ (սպազմ) կամ տրեմոր (դող):

Չափահասների մոտ հիպոկալցեմիան կարող է առաջացնել՝

• մկանային կծկանքներ (սպազմ)
• պարէսթեզիաներ (վերջույթներում ծակծկողների կամ թմրածության զգացողություն)
• տրամադրության շեղումներ, օրինակ՝ անհանգստություն և տագնապ, դեպրեսիա կամ գերգրգռվածություն
• հիշողության հետ կապված խնդիրներ
• զարկերակային ճնշման անկում (հիպոտենզիա)
• խոսելու կամ կլման դժվարություններ
• ընդհանուր թուլություն և աշխատունակության անկում
• պարկինսոնիզմ
• տեսողական սկավառակի այտուց (պապիլոդեմա):

Սուր հիպոկալցեմիայի ախտանիշներից են՝

• մկանային ցնցումներ
• առիթմիաներ (սրտի ռիթմի խանգարումներ)
• կանգային սրտային անբավարարություն
• լարինգոսպազմ կամ ձայնախոռոչի ցնցումներ:

Քրոնիկ կամ երկարատև հիպոկալցեմիան կարող է առաջացնել՝

• մաշկի չորություն
• եղունգների փխրունացում
• երիկամային քարեր կամ օրգանիզմում կալցիումական այլ կուտակումներ
• դեմենցիա (թուլամտություն)
• կատարակտ
• էկզեմա:

Հիպոկալցեմիայի ախտորոշումը

Ախտորոշման առաջին քայլը ձեր արյան մեջ կալցիումի մակարդակը չափելն է:

Բժիշկը կարող է նաև գնահատել ձեր ֆիզիկական և հոգեկան վիճակը, որը թույլ կտա նրան հայտնաբերել հիպոկալցեմիայի նշաններ: Ֆիզիկական գնահատումը կարող է ներառել ձեր մազերի, մաշկի և մկանների զննումը, իսկ հոգեկան վիճակի գնահատումը՝ դեմենցիայի, հալուցինացիաների, շշմածության, գերգրռվածության կամ ցնցումների հայտնաբերումը:

Հիպոկալցեմիայի բուժումը

Մեղմ հիպոկալցեմիան սովորաբար վերանում է առանց որևէ բուժման, սակայն կալցիումի մակարդակի կտրուկ անկումը կարող է բերել լուրջ, երբեմն նաև՝ կյանքին սպառնացող խանգարումների: Սուր դեպքերում բժիշկը կարող է նշանակել կալցիումի աղերի ներերակային ներարկում: Ավելի թեթև դեպքերում բժիշկը կարող է խորհուրդ կալ ներքին (բերանով) ընդունման կալցիումի պատրաստուկներ կամ կալցիումով, վիտամին D-ով և մագնեզիումով հարստացված սննդային հավելումներ:

Բժիշկը կարող է նաև առաջարկել՝

• կալցիումով, վիտամին D-ով և մագնեզիումով հարուստ սնունդ
• արևային լոգանքներ` ուղղված մաշկում բնական վիտամին D-ի արտադրության խթանմանը: