Երիկամային անբավարարություն

Երիկամային անբավարարությունն առողջական ծանր վիճակ է, որն առաջանում է տարբեր պատճառներից երիկամների անբավարար գործունեության հետևանքով:

Երիկամների գործունեության խանգարումը բերում է մի վիճակի, երբ դրանք չեն հասցնում արյունը զտել մաքրել օրգանիզմի նյութափոխանակության արգասիքներից, որոնք էլ սկսում են կուտակվել արյան մեջ:

Երիկամային (ռենալ) անբավարարությունը կարող է զարգանալ հանկարծակի (սուր) կամ որպես երիկամային հիվանդության վերջնային փուլ (քրոնիկ): Վերջինս չբուժվելու դեպքում գրեթե միշտ ավարտվում է մահով:

Երբ երիկամների գործունեությունը խիստ ընկճված է, հիվանդի կյանքը փրկելու համար կարող է դիալիզի կամ հիվանդ երիկամի փոխպատվաստման կարիք առաջանալ:

Ի՞նչ է երիկամային անբավարարությունը

Երիկամների գործունեության կտրուկ արգելակումը բերում է երիկամային սուր անբավարարության: Այս վիճակը զարգանում է արագորեն՝ մի քանի ժամվա կամ օրվա ընթացքում, և ավելի հաճախ հանդիպում է որոշ հիվանդությունների ծայրահեղ ծանր (կրիտիկական) փուլում:

Ավելի հաճախ հանդիպում է երիկամային քրոնիկ անբավարարությունը որպես երիկամների քրոնիկ հիվանդության վերջին փուլ, երբ այս օրգանների գործունեության ընկճումը հասնում է շուրջ 90%:

Խնամք և աջակցություն

Երիկամային անբավարարությամբ մարդիկ հաճախ իրենց առողջական ծանր վիճակի հետ կապված մշտական խնամքի և աջակցության կարիք ունեն:

Որո՞նք են երիկամային անբավարարության պատճառները

Սուր երիկամային անբավարարարությունն ավելի հաճախ հանդիպում է հիվանդանոցային բուժում ստացող ծանր հիվանդների մոտ: Պատճառներից են՝

• դեպի երիկամներ արյան հոսքի կտրուկ դանդաղում (օրինակ՝ ծանր վնասվածքներ, տարածուն այրվածքներ կամ ծանր ջրազրկում)
• երիկամների կծիկները խորը վնասող սուր ախտահարում (օրինակ՝ սուր թունավորումներ)
• երիկամների արտատար խողովակների (միզածորանների) սուր խցանում (օրինակ՝ միզաքարային հիվանդություններ, ուռուցքներ):

Որոշ դեղեր նույնպես կարող են առաջացնել երիկամային սուր անբավարարություն, օրինակ՝ հակաբիոտիկներ, քիմիոթերապիայի դեղեր, ռենտգենոգրաֆիայի մեջ օգտագործվող գունանյութեր (կոնտրաստ), զարկերակային գերճնշման և օստեոպորոզի բուժման մեջ նշանակվող դեղեր:

Քրոնիկ երիկամային անբավարարության հասցնող հիվանդություններից ավելի հաճախ հանդիպում են շաքարային դիաբետը, զարկերակային գերճնշումը և երիկամների բորբոքումը (գլոմերուլոնեֆրիտ):

Երիկամային անբավարարության նշանները և ախտանիշները

Սուր երիկամային անբավարարությունը կարող է ուղեկցվել մեզի քչացմամբ (օլիգուրիա) կամ բացակայությամբ (անուրիա) և օրգանիզմի հեղուկների պահմամբ, շփոթվածությամբ, սրտխառնոցով և կրծքավանդակի շրջանի ցավերով:

Քրոնիկ երիկամային անբավարության ախտանիշներից են արտահայտված ընդհանուր թուլությունը և հոգնածության զգացումը, սրտխառնոցը, փսխումը, քորը, «անհանգիստ» ոտքերը, շնչարգելությունը, բուժմանը չենթարկվող բարձր արյան ճնշումը (հիպերտենզիա) և գիշերային ժամերի միզարձակությունը:

Երիկամային անբավարարության բուժումը

Երիկամային անբավարարության բուժումը կարող է ընթանալ հետևյալ երեք տարբերակներով՝

• երիկամների փոխպատվաստում, ինչը նշանակում է, որ հիվանդ երիկամը վիրահատական միջամտությամբ փոխարինվում է դոնորական առողջ երիկամով
• դիալիզ, որի ժամանակ հատուկ սարքերի օգնությամբ արյունը (հեմոդիալիզ) կամ օրգանիզմի այլ հեղուկները (որովայնային դիալիզ) մաքրվում են նյութափոխանակության արգասիքներից և ավելցուկային հեղուկներից
• օժանդակող կամ «սիմպտոմատիկ» բուժում, որը երիկամային անբավարարության հետևանքների մեղմացումն է՝ առանց բուն երկիամային հիվանդությունը բուժելու:

Բժիշկը կարող է նաև ձեր սննդակարգի, հեղուկների ընդունման և այլ հարցերի հետ կապված խորհուրդներ առաջարկել:

Երիկամային անբավարարության կանխարգելումը

Երիկամային անբավարարության կանխարգելումը ոչ այլ ինչ է, քան երիկամային հիվանդությունների զարգացման ռիսկի նվազեցում:

Դուք ինքներդ կարող եք օգնել ձեր երիկամների առողջ վիճակի պահպանմանը՝ հետևելով առողջ ապրելակերպի սկզբունքներին, մշտապես հսկելով ձեր արյան գլյուկոզի մակարդակը (եթե ունեք դիաբետ) և զարկերակային ճնշումը (եթե ունեք հիպերտենզիա): Այս համատեքստում, «հետևելը» նշանակում է ձեր առողջական վիճակի կանոնավոր ստուգում, բժշկի հետ մշտական կապի պահպանում և նրա նշանակած բուժման ճշգրիտ կատարում: