Ախտանիշներ - Ցրված սկլերոզ

Ցրված սկլերոզը սովորաբար սկսվում է մեղմ նշաններով, որոնք ժամանակի ընթացքում կարող են խորանալ կամ մնալ անփոփոխ:

Ախտանիշները կախված են այն հանգամանքից, թե կենտրոնական նյարդային համակարգի որ շրջանը և ինչ չափով է ախտահարվել: Սովորաբար ախտահարման շրջանը համապատասխանում է դեմիելինիզացիայի օջախի տեղակայմանը:

Ցրված սկլերոզի ամենահաճախ հանդիպող ախտանիշներն են՝

• ձեռքերի և ոտքերի վրա շարժողական հսկողության կորուստ, որը բերում է նրան, որ մարդը դժվարությամբ է քայլում կամ նշում է քայլելիս հավասարակշռության խանգարումներ
• մկանային ջղաձգումներ կամ թուլություն
• ընդհանուր թուլություն և հոգնածություն
• տաքության նկատմամբ զգայունության բարձրացում (տաք եղանակ, տաք լոգարան, նույնիսկ տաք թեյ, որոնք կարող են խորացնել հիվանդության ախտանիշները)
• տեսողության խանգարումներ, օրինակ՝ տեսողական նյարդի դեմիելինիզացիայի արդյունքում առաջացող տեսողական նյարդի նևրիտ, որը կարող է բերել մի քանի օրվա մեջ զարգացող կուրության (բուժելիս տեսողությունը կարող է վերականգնվել)
• նյարդային համակարգի հետ կապված այլ խնդիրներ՝ կայուն գլխացավ, գլխապտույտ, տարբեր տեղակայման, բնույթի և արտահայտվածության ցավեր և ծակծկոցներ, դեմքի և մարմնի այլ շրջանների զգացողության խանգարումներ
• նյարդի ախտահարմամբ պայմանավորված ցավեր
• միզապարկի և հաստ աղիների գործունեության հետ կապված խնդիրներ՝ անմիզապահություն, անկղապահություն կամ հակառակը՝ փորկապություն
• հիշողության, ուշադրության կենտրոնացման, դատողության, հույզերի կամ տրամադրության խանգարումներ (օրինակ՝ դեպրեսիա):

Ցրված սկլերոզի ժամանակ այս ախտանիշները կարող են անկանխատեսելիորեն փոփոխվել՝ հայտնվել և անհետանալ կամ հայտնվել և կայունանալ ու խորանալ:

Ցրված սկլերոզի տեսակները կամ փուլերը

Սրացող-մեղմացող ցրված սկլերոզ

Սրացող-մեղմացողը (ռելափսող-ռեմիտող, նոպայաձև) ցրված սկլերոզի ամենահաճախ հանդիպող տեսակն է, և հիվանդության 4 դեպքից 3-ը սկսվում է այս փուլով:

Սրացող-մեղմացող ցրված սկլերոզի նոր ախտանիշներն ի հայտ են գալիս կամ առկա ախտանիշները խորանում են շաբաթների և անգամ ամիսների ընթացքում (ախտադարձի կամ ռելափսի փուլ), որոնց հետևում է լիարժեք կամ ոչ լիարժեք վերականգմամբ հիվանդության մեղմացումը (ախտադադարի կամ ռեմիսիայի փուլ): Հիվանդության սրացումը որակվում է որպես նյարդաբանական գործառույթների օջախային խանգարում: Յուրաքանչյուր հաջորդ սրացումն առաջանում է նախորդից առնվազն 30 օր անց, այլապես դիտարկվում է որպես նախորդ սրացման զարգացում:

Հիվանդության այսպիսի ալիքաձև ընթացքի դեպքում որոշ մարդկանց մոտ հիվանդության ամեն հաջորդ ախտադարձը դառնում է ավելի ծանր՝ ի վերջո հանգեցնելով կայուն հաշմանդամության:

Սովորաբար, ախտադարձի ընթացքի դեպքում հիվանդների կեսը հիվանդության սկզբից 15-20 տարի անց արդեն մուտք է գործում երկրորդային հարաճուն ընթացք:

Առաջնային հարաճուն (պրոգրեսիվ) ցրված սկլերոզ

Սա կազմում է ցրված սկլերոզի բոլոր դեպքերի 20%-ը: Հիվանդությունը զարգանում և ծանրանում է աստիճանաբար՝ առանց հստակ առանձնացվող սրացումների: Սովորաբար այն հիվանդները, ովքեր սկզբում ալիքաձև ընթացք են ունեցել, ժամանակի հետ վերածվում են երկրորդային հարաճուն ընթացքով հիվանդների՝ հիվանդության հարաճուն, այլ ոչ թե ալիքաձև ընթացքով:

Երկրորդային հարաճուն (պրոգրեսիվ) ցրված սկլերոզ

Սրացող-մեղմացող ցրված սկլերոզով մարդկանց մեծ մասի մոտ կարող է ի վերջո զարգանալ երկրորդային հարաճուն տեսակը, երբ հիվանդները նկատելիորեն ավելի քիչ սրացումներ են ունենում, սակայն վերականգնումը միշտ թերի է, իսկ հաշմանդամությունն աստիճանաբար աճում է: