Պատճառներ - Ասկարիդոզ

Ասկարիդն ուղղակորեն մարդուց մարդ չի փոխանցվում:

Փոխարենը, մարդը պետք է շփվի մարդու կամ խոզի կղանքով խառնված հողի հետ, որը պարունակում է ասկարիդի ձվիկներ կամ վարակված ջուր: Վարակի այսպիս տարածումը կոչվում է կղանք-բերանային (ֆեկալ-օրալ): Որոշ զարգացող երկրներում մարդու կղանքն օգտագործվում է պարարտանյութի համար կամ վատ սանիտարահիգիենիկ պայմանները թույլ են տալիս, որ մարդկային կղանքները խառնվեն հողի հետ բակերում, փոսերում և դաշտերում: Մարդիկ կարող են ձվիկներ կուլ տալ նաև վարակված խոզի կամ հավի չեփած լյարդ ուտելուց:

Փոքր երեխաները հաճախ խաղում են կեղտի մեջ, և վարակը կարող է առաջանալ, եթե նրանք իրենց կեղտոտ մատները մտցնեն բերանը: Աղտոտված հողում աճեցված չլվացված մրգերը կամ բանջարեղենը նույնպես կարող են փոխանցել ասկարիդի ձվիկները:

Որդի կյանքի ցիկլերը

1. Բերանով ընդունում (ինվազիա). ասկարիդի փոքրիկ (մանրադիտակային) ձվերը չեն կարող վարակիչ դառնալ առանց հողի հետ շփման: Մարդիկ կարող են պատահաբար կուլ տալ աղտոտված հողը ձեռք-բերան շփման միջոցով կամ չեփած մրգեր կամ բանջարեղեն ուտելով, որոնք աճեցվել են աղտոտված հողում:
2. Միգրացիա (գաղթում). թրթուրները դուրս են գալիս ձեր բարակ աղու ձվիկներից, այնուհետև անցնում են աղիների պատի միջով՝ արյան կամ ավշային համակարգի միջոցով դեպի սիրտ և թոքեր: Ձեր թոքերում մոտ 10-14 օր հասունանալուց հետո թրթուրները ներխուժում են ձեր շնչուղիները և անցնում կոկորդով, որտեղ նրանց հազում և կուլ եք տալիս:
3. Հասունացում. երբ նորից հայտնվում են աղիներում, մակաբույծները հասունանում և վերածվում են արու կամ էգ որդերի: Էգ որդերը կարող են ունենալ ավելի քան 40 սանտիմետր երկարություն և 6 միլիմետր տրամագիծ: Արու որդերն սովորաբար ավելի փոքր են:
4. Վերարտադրություն (ռեպրոդուկցիա). էգ որդերը կարող են օրական 200000 ձվիկ արտադրել, եթե աղիներում կան և՛ էգ, և՛ արու որդեր, և ձվիկները ձեր մարմնից դուրս են գալիս կղանքով: Բեղմնավորված ձվերը պետք է հողում լինեն առնվազն երկու-չորս շաբաթ, որ վարակիչ դառնան:

Այս ամբողջ շղթան՝ ձվկիկների կուլ տալուց սկսած մինչև բեղմնավորված ձվիկների հողի մեջ «պահեստավորումը» տևում է 2-3 ամիս: Ասկարիդի որդերը կարող են ձեր մարմնի ներսում ապրել մեկ կամ երկու տարի:

Ռիսկի գործոններ

Ասկարիդոզի ռիսկի գործոնները ներառում են հետևյալը:

• Տարիք. ասկարիդոզով հիվանդ մարդկանց մեծ մասը մինչև 10 տարեկան կամ ավելի փոքր երեխաներ են: Այս տարիքային խմբի երեխաները կարող են ավելի բարձր ռիսկի ենթարկվել, քանի որ նրանք ավելի հավանական է, որ խաղան կեղտի մեջ:
• Տաք կլիմա. զարգացող երկրների մեծ մասի համար բնորոշ է ամբողջ տարվա ընթացքում տաք եղանակային պայմանները:
• Վատ սանիտարական պայմաններ. ասկարիդոզը տարածված է զարգացող երկրներում, որտեղ ընդունված է մարդու կղանքը որպես պարարտանյութ օգտագործելը և հողի հետ խառնելը: