Հասարակ հերպես. պատճառներ

Հասարակ հերպեսը հարուցվում է համանուն՝ հասարակ հերպեսի վիրուսի (HSV) որոշ շտամներով:

HSV-1-ը (տիպ 1) սովորաբար առաջացնում է հասարակ հերպես, մինչդեռ HSV-2-ը (տիպ 2) սովորաբար պատասխանատու է սեռական (գենիտալ) հերպեսի համար: Սակայն վիրուսի երկու տեսակն էլ կարող են տարածվել դեպի դեմք կամ սեռական օրգաններ սերտ շփման միջոցով, օրինակ՝ համբուրվելիս կամ բերանային (օրալ) սեռական հարաբերությամբ զբաղվելիս: Սպասքի պարագաների, ածելիների կամ սրբիչների համատեղ օգտագործումը նույնպես կարող է տարածել HSV-1 վիրուսը:

Հասարակ հերպեսն առավել վարակիչ է բացված բշտիկների և հոսող խոցերի շրջանում, քանի որ վիրուսը հեշտությամբ տարածվում է վարակված կենսահեղուկներով: Սակայն վիրուսը նաև կարող է տարածվել, երբ բացված բշտիկներ կամ խոցեր չկան: Հասարակ հերպեսի վիրուսով վարակված բազմաթիվ մարդկանց մոտ երբեք գանգատներ կամ ախտանիշներ չեն զարգանում:

Երբ մի անգամ ունեցել եք հերպեսային վարակի դրվագ, վիրուսը մնում է «քնած» (ոչ ակտիվ) վիճակում մաշկի նյարդային բջիջներում և կարող է վերաակտիվանալ և ի հայտ գալ որպես նոր հերպեսային ցան՝ նախորդ տեղում: Հասարակ հերպեսի կրկվելուն կարող են նպաստել հետևյալ գործոնները՝

• վիրուսային վարակ կամ ջերմում
• հորմոնային տեղաշարժեր, օրինակ՝ կապված դաշտանային ցիկլի հետ
• սթրես
• ընդհանուր հոգնածություն
• արևի ճառագայթների կամ քամու ազդեցություն
• իմունային համակարգի փոփոխություններ
• մաշկի վնասումներ:

Ռիսկի գործոններ

Գրեթե բոլոր մարդիկ տարբեր չափով ենթարկվում են հասարակ հերպեսի ռիսկին: Բազմաթիվ չափահասների օրգանիզմում առկա է հերպեսի վիրուս, նույնիսկ եթե երբեք ախտանիշներ չեն ունեցել:

Այնուամենայնիվ, վիրուսի առաջացրած բարդությունների ռիսկն աճում է, երբ տարբեր հիվանդությունների կամ բուժումների պատճառով ունեք թուլացած իմունային համակարգ, ինչպիսիք են՝

• ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ
• ատոպիկ դերմատիտ (էկզեմա)
• քաղցկեղի քիմիոթերապիա
• օրգանի փոխպատվաստումից հետո իմունային համակարգն ընկճող դեղամիջոցների ընդունում: