Լեյկոզ

Լեյկոզը քաղցկեղային հիվանդության տեսակ է, որի ժամանակ ախտահարվում է լեյկոցիտների առաջացումը։

Լեյկոզի մյուս անվանումներն են՝ լեյկեմիա, ալեյկիմիա կամ սպիտակարյունություն։

Լեյկոզի ժամանակ հիմնական ախտաբանական շեղումներն ընթանում են ոսկրածուծում (որտեղ առաջանում են արյան բջիջները)։ Հիվանդության ժամանակ տեղ է գտնում արյունաստեղծ բջիջների փոխակերպման ախտահարումը և արյան սկզբնավորող բջիջների ախտաբանական երիտասարդացումը։

Լեյկոզը կարող է լինել՝

• սուր, երբ ախտաբանական բջիջների հիմնական զանգվածը սաղմնաբջիջներ են (բլաստներ), իսկ հիվանդությունն առաջանում ու զարգանում է արագորեն
• քրոնիկ, երբ ախտաբանական բջիջների մեծ մասը հասցնում է տարբերակվել և հիմնականում բաղկացած է հասուն գրանուլոցիտներից կամ էրիթրոցիտներից, լիմֆոցիտներից կամ պլազմոցիտներից, իսկ հիվանդությունն ի հայտ է գալիս ու զարգանում աստիճանաբար։

Թեև լեյկոզի պատճառները շատ անգամ մնում են անհայտ, վաղ բուժումը կարող է լինել արդյունավետ, հատկապես սուր ընթացքի ժամանակ։

Ինչպե՞ս է լեյկոզն ազդում օրգանիզմի գործունեության վրա

Լեյկոզի ժամանակ ոսկրածուծում առաջանում են մեծ թվով ոչ նորմալ՝ ախտաբանական արյան սպիտակ բջիջներ (լեյկոցիտներ)։ Այս մեծաքանակ ոչ նորմալ բջիջներն այնուհետև մուտք են գործում արյան հուն և խառնվում-փոխարինում առողջ բջիջներին։ Այս ախտահարված բջիջները կարող են կուտակվել տարբեր օրգան համակարգերում՝ լյարդում, փայծաղում, թոքերում, երիկամներում կամ ուղեղում։ Արդյունքում, օրգանիզմում պակասում են բավարար քանակության առողջ արյան բջիջները, ինչն էլ բերում է առողջական խնդիրների։ Արդյունքում՝

• առողջ արյան կարմիր բջիջների (էրիթրոցիտներ) պակասն առաջացնում է ընդհանուր թուլություն, հոգնածության զգացում և շնչարգելություն
• առողջ արյան սպիտակ բջիջների (լեյկոցիտներ) պակասը թուլացնում է իմունային համակարգը և բերում վարակային հիվանդությունների
• արյան թիթեղիկների (թրոմբոցիտներ) պակասը հանգեցնում է կապտուկների և արյունահոսությունների։

Լեյկոզի տեսակները

Տարբերում են լեյկոզի չորս հիմնական տեսակներ, որոնք անվանվում են ըստ ախտահարված բջիջների տեսակի («լիմֆոիդ»՝ ավշային համակարգի և «միելոիդ»՝ ոսկրածուծի դեպքում) և ըստ քաղցկեղային բջիջների զարգացման արագության («սուր»՝ արագ և «քրոնիկ»՝ դանդաղ զարգացման դեպքում)։

• Սուր լիմֆոբլաստային լեյկոզը (կոչվում է նաև սուր լիմֆոցիտար լեյկոզ) երեխաների մոտ լեյկոզի ամենահաճախ հանդիպող տարբերակն է, թեև այն կարող է զարգանալ նաև չափահասների շրջանում։
• Սուր միելոիդային լեյկոզը (երբեմն կոչվում է նաև սուր միելոցիտային, միելոգենային կամ գրանուլոցիտային լեյկեմիա) կարող է հանդիպել ցանկացած տարիքում, թեև ավելի հաճախ ախտահարում է մեծ տարիքով մարդկանց։
• Քրոնիկ լիմֆոցիտային լեյկոզը չափահասների մոտ ամենահաճախ հանդիպող լեյկոզն է, որը սովորաբար զարգանում է դանդաղ և ամիսների կամ տարիների ընթացքում հիվանդի առողջության վրա թողնում թույլ հետևանքներ։
• Քրոնիկ միելոիդային լեյկոզը ավելի հաճախ հանդիպում է մեծահասակ չափահասների մոտ և զարգանում շաբաթների կամ ամիսների ընթացքում։