Գրադարան
Լիստերիոզ

3 րոպե
Լիստերոիզը սննդային թունավորման տեսակ է, որը պատճառվում է Լիստերիա բակտերիայով աղտոտված մթերքներ ուտելիս:
Թեև վարակային ծագում ունեցող այս հիվանդությունը ոչ միշտ է վտանգավոր, սակայն կարող է լուրջ խնդիրներ առաջացնել որոշ մարդկանց, այդ թվում՝ հղի կանանց մոտ:
Ի՞նչ է լիստերիան և լիստերիոզը
Լիստերիան (Listeria monocytogenes) բակտերիայի տեսակ է, որը պատկանում է կորինոբակտերիաների ընտանիքին: Այն գրամ-դրական ցուպիկ է, որով վարակվելիս կարող եք հիվանդանալ լիստերիոզ կոչվող հիվանդությամբ:
Լիստերիա բակտերիան լայնորեն տարածված է արտաքին միջավայրում, սակայն լիստերիոզ հիվանդությունը հանդիպում է միայն խիստ հազվադեպ:
Լիստերիա բակտերիայով վարակվելը սովորաբար առողջ մարդկանց մոտ որևէ հիվանդություն չի առաջացնում: Սակայն, կան որոշ խմբեր, որոնք լիստերիայով վարակվելիս ունեն լիստերիոզով հիվանդանալու բարձր ռիսկ: Այդ խմբերից են՝
- հղի կանայք և նրանց չծնված երեխաներ
- թուլացած իմունային համակարգով մարդիկ, օրինակ՝ նրանք, ովքեր ունեն քաղցկեղ, դիաբետ կամ քրոնիկ վարակներ
- մարդիկ, ովքեր ընդունում են իմունային համակարգն ընկճող դեղեր (օրինակ՝ Պրեդնիզոն կամ Կորտիզոն)
- 65-ից բարձր մարդիկ:
Լիստերիոզի պատճառները
Լիստերիոզով հիվանդացող մարդկանց մեծ մասը վարակվում է Լիստերիայով աղտոտված սննդամթերքներից: Այսպիսի բարձր ռիսկային սննդամթերքներից են՝
- ոչ պաստերիզացված կաթնամթերք, օրինակ՝ հում կաթ
- ոչ սառեցված պաղպաղակ (կրեմ-պաղպաղակ)
- փափուկ պանիրներ, օրինակ՝ բրի կամ կամեմբերտ
- հում ծովամթերք, օրինակ՝ ոստրե (устрица) կամ պատրաստի ծովամթերք
- նախապես պատրաստված մրգեր կամ բանջարեղեններ, օրինակ՝ սալաթ-բարում առաջարկվող
- չլվացած հում բանջարեղեններ
- պատշետ կամ մսային սփրեդ
- սառը միս կամ թռչնամիս, ներառյալ՝ փաթեթավորված մսի շերտեր:
Լիստերիա բակտերիան հեշտությամբ ոչնչանում է տաքացնելիս, սակայն ջերմային մշակման ենթարկված մթերքները կարող են աղտոտվել այս բակտերիայով, եթե չպահպանվեն հիգիենայի կանոնները, հատկապես՝ դրանց հետ աշխատելու հետ կապված և պահպանման: Լիստերիան կարող է բազմանալ նույնիսկ սառցարանի մթերքներում, եթե դրանք պահվում են երկար ժամանակ:
Դուք նաև կարող եք հիվանդանալ լիստերիոզով վարակված կենդանիների հետ շփվելիս, սակայն վարակման այս ուղին հանդիպում է խիստ հազվադեպ:
Լիստերիոզի ախտանիշները
Լիստերոիզով հիվանդացած առողջ մարդիկ կարող են չիմանալ իրենց վարակված լինելու մասին կամ ներկայացնել միայն թույլ գրիպանման կամ գաստրոէնտերին բնորոշ գանգատներ: Սակայն թուլացած իմունիտետով մարդկանց մոտ հիվանդությունը կարող է ստանալ ավելի ծանր ընթացք:
Ունենալով թույլ կամ աննկատ սկիզբ, լիստերիոզի զարգացումը կարող է տևել շաբաթներ և անգամ ամիսներ:
Ախտանիշները կարող են ներառել՝
- ջերմություն
- գլխացավեր
- ընդհանուր թուլություն
- մկանային ցավեր
- սրտխառնոց և (կամ) փսխում
- փորլուծություն
- մեզի գունազրկում
- որովայնային կծկանքներ:
Որոշ մարդկանց մոտ վարակը կարող է տարածվել դեպի կենտրոնական նյարդային համակարգ՝ առաջ բերելով ծանր ախտանիշներ՝ պարանոցի լարվածություն (ռիգիտություն), շփոթվածություն, հավասարակշռության խանգարումներ, կոլապս, ցնցումներ կամ կոմա:
Լիստերիոզի ախտորոշումը
Լիստերիան ախտորոշվում է արյան, ողնուղեղային հեղուկի, իսկ հղի կանանց մոտ՝ նաև ընկերքի կենսանմուշի մանրէաբանական հետազոտությամբ (ցանքս):
Լիստերիոզի բուժումը
Լիստերիոզի բուժումը կախված է ախտանիշների ծանրության աստիճանից: Թեթև գանգատներով մարդկանց մեծ մասը որևէ բուժման կարիք չունի:
Լիստերիոզը կարող է բուժվել հակաբիոտիկներով: Եթե լիստերիոզ ախտորոշվել եք հղիության ընթացում, ձեր բուժումը կարող է կանխարգելել ձեր չծնված երեխայի վարակումը:
Լիստերիոզի կանխարգելումը
Լիստերոզով վարակվելու հավանականությունը նվազեցնելու համար կարող եք՝
- խուսափել բարձր ռիսկային սննդամթերք օգտագործելուց
- խուսափել ժամկետանց որևէ սննդամթերք օգտագործելուց
- օգտագործել միայն թարմ պատրաստված մթերքներ
- ճաշեր կամ կերակուրներ պատրաստելիս մթերքը ջերմային մշակման ենթարկել լիարժեքորեն կամ սեղան նստելուց առաջ առաջ ճաշը եռացնել
- սեղանին մնացած սննդատեսակները պահպանել սառնարանում և օգտագործել միայն մոտակա 24 ժամվա ընթացքում
- հում սննդատեսակների հետ առնչվելիս պահպանել հիգիենայի կանոնները (օրինակ՝ լվանալ ձեռքերը կերակուր պատրաստելուց առաջ և հետո):
Ե՞րբ դիմել բժշկին
Եթե կարծում եք, որ կարող եք վարակված լինել լիստերիոզով, դիմեք ձեր բժշկին:
Եթե հղի կին եք, դիմեք բժշկին առանց հետաձգելու: Չնայած այն հանգամանքին, որ ձեր գանգատները կարող են լինել թույլ արտահայտված, հիվանդությունը կարող է լրջորեն վնասել ձեր չծնված երեխային:
Իմացե՛ք ավելին հղիների մոտ լիստերիոզի մասին:
Հոդվածը տեղադրվել է՝ 28-04-2020 վերանայվել է՝ 12-05-2023
Հեղինակ
Հեղինակային բոլոր իրավունքները պատկանում են Մեդեքսին։
Մեդեքս-հեղինակների մասին
Մեր կայքի հոդվածները պատրաստվում են տարբեր ոլորտների փորձառու բժիշկների և առողջապահության մասնագետների կողմից՝ օգտագործելով բժշկագիտության վերջին տվյալները և լավագույն փորձը: