Գիշերաշրջիկությունը կամ լուսնոտությունը (սոմնաբուլիզմ) դասակարգվում է որպես պարասոմնիա՝ անցանկալի վարք կամ ապրումներ քնի ժամանակ:
Գիշերաշրջիկությունը խթանման (արթնացման) խանգարում է, այսինքն, այն տեղի է ունենում N3 քնի ժամանակ՝ աչքերի ոչ արագ շարժման (NREM) քնի ամենախոր փուլում: Մեկ այլ NREM խանգարում է քնի (գիշերային) սարսափը, որը կարող է առաջանալ գիշերաշրջիկության հետ միասին:
Շատ գործոններ կարող են նպաստել գիշերաշրջիկության զարգացմանը, այդ թվում՝
- քնի պակաս (անբավարար քուն)
- սթրես
- ջերմություն
- քնի ռեժիմի խախտումներ, ճանապարհորդություններ կամ քնի ընդհատումներ:
Երբեմն գիշերաշրջիկությունը կարող է հրահրվել քունը խանգարող այլ՝ հիմքում ընկած առողջական վիճակներից, ինչպիսիք են՝
- քնած ժամանակ խանգարված շնչառություն՝ խանգարումների խումբ, որոնք ուղեկցվում են քնի ընթացքում շնչառության ոչ նորմալ բնույթով (օրինակ՝ օբստրուկտիվ քնի ապնոէ)
- որոշ դեղեր ընդունելը, ինչպիսիք են քնաբերները, հանգստացնողները կամ հոգեկան խանգարումների համար օգտագործվող որոշ դեղամիջոցներ
- հոգեներգործուն նյութերի օգտագործումը, ինչպիսին է ալկոհոլը
- անհանգիստ ոտքերի համախտանիշ
- գաստրոէզոֆագեալ ռեֆլյուքս հիվանդություն (ԳԷՌՀ):
Ռիսկի գործոններ
Գործոնները, որոնք կարող են գիշերաշրջիկության ռիսկը, ներառում են՝
- Գենետիկա. հավանական է, որ գիշերաշրջիկությունը հանդիպի ընտանիքներում: Դա ավելի տարածված է, եթե դուք ունեք մեկ ծնող, ով ունի գիշերաշրջիկության պատմություն, և շատ ավելի հաճախ, եթե երկու ծնողներն էլ ունեն այս խանգարման պատմություն:
- Տարիք. գիշերաշրջիկությունը երեխաների մոտ ավելի հաճախ է առաջանում, քան չափահասների մոտ, իսկ հասուն տարիքում այս վիճակի առաջանալն ավելի հավանական է, որ կապված է այլ առողջական խնդրի հետ:
Հոդվածը հրապարակվել է՝ 02-05-2023
Վերջին վերանայում՝ 22-04-2024