Պատճառներ - Տոքսիկ հեպատիտ

Տոքսիկ հեպատիտն առաջանում է, երբ թունավոր (տոքսիկ) նյութերի ազդեցությամբ զարգանում է լյարդի բորբոքում (հեպատիտ):

Տոքսիկ հեպատիտ նաև կարող է զարգանալ, եթե ընդունեք մեծ քանակով դեղատոմսով դուրս գրվող կամ ազատ վաճառվող դեղամիջոց:

Նորմայում լյարդը քայքայում և արյան հունից հեռացնում է դեղամիջոցների և քիմիական նյութերի մեծ մասը: Թույների քայքայմամբ առաջանում են միջանկյալ արգասիքներ՝ թափոնային նյութեր, որոնք վնասում են լյարդը: Լյարդն ունի վերականգնման հզոր ունակություն, սակայն թունավոր նյութերի մշտական ազդեցությունը կարող է բերել լյարդային հյուսվածքի ծանր, երբեմն՝ անդառնալի վնասման:

Տոքսիկ հեպատիտի պատճառները կարող են ներառել հետևյալը:

• Ալկոհոլ. երկար տարիների ընթացքում ալկոհոլի մեծ քանակների օգտագործումը և քրոնիկ ալկոհոլիզմը կարող են բերել ալկոհոլային հեպատիտի՝ ալկոհոլի պատճառով լյարդի բորբոքման: Ալկոհոլային հեպատիտն իր հերթին կարող է բարդանալ լյարդային անբավարարությամբ:
• Սովորական ցավազրկողներ. դեղատոմս չպահանջող ցավազրկողները կարող են վնասել լյարդը, հատկապես, եթե օգտագործվում են հաճախակի կամ զուգակցվում ալկոհոլի հետ: Օրինակներից են՝ Ացետամինոֆեն (Պարացետամոլ, Թայլենոլ և այլն), Ասպիրին, Իբուպրոֆեն (Ադվիլ, Մոտրին IB և այլն) և Նապրոքսեն նատրիում (Ալեվե և այլն): Լյարդի վրա ազդող դեղամիջոցները բազմաթիվ են և չեն սահմանափակվում բերված օրինակներով:
• Դեղատոմսով դուրս գրվող դեղամիջոցներ. լյարդի լուրջ վնասման հետ կապված դեղամիջոցների օրինակներից են՝ բարձր խոլեստերինի բուժման մեջ նշանակվող ստատիններ, Ամոքսիցիլինի և Կլավուլանտեի համակցում (Աուգմենտին), Ֆենիտոին (Դիլանտին, Ֆենիտեկ), Ազաթիրոպրին (Ազասան, Իմուրան), Նիացին (Նիասպան), Կետոկոնազոլ, որոշ հակավիրուսային դեղամիջոցներ և անաբոլիկ ստերոիդներ և այլն: Լյարդի վրա ազդող դեղամիջոցները բազմաթիվ են:
• Բույսեր և հավելումներ. որոշ բույսեր համարվում են լյարդի համար վտանգավոր, օրինակ՝ ալոէ, սև կոհոշ, կասկարա, չապարալ, կավա, էֆեդրա և այլն: Երեխաների լյարդը կարող է վնասվել, եթե շփոթմամբ կոնֆետի փոխարեն կուլ տան մեծ քանակով վիտամինային հավելումներ:
• Արտադրական քիմիական նյութեր. աշխատավայրում առկա քիմիական նյութերը կարող են առաջացնել լյարդի վնասում: Արտադրական թույների օրինակներից են՝ չոր մաքրման լուծիչ համարվող ածխածնի տետրաքլորիդ, պլաստիկի արտադրության մեջ կիրառվող վինիլ քլորիդ, հերբիցիդներ, պոլիքլորինացված բիֆենիլներ և այլն:

Ռիսկի գործոններ

• Որոշ ցավազրկող կամ այլ դեղամիջոցների ընդունում. որևէ դեղամիջոցի, հատկապես մի քանի դեղամիջոցների կամ դրանց բարձր դեղաչափերի ընդունումը բարձրանում է տոքսիկ հեպատիտի ռիսկը:
• Լյարդային հիվանդության առկայություն. ծանր լյարդային խանգարման առկայությունը լյարդը դարձնում է թունավոր նյութերի նկատմամբ ավելի «խոցելի» (օրինակ՝ լյարդի ցիռոզ կամ ոչ ալկոհոլային ճարպային լյարդ):
• Հեպատիտի առկայություն. հեպատիտի վիրուսով քրոնիկ վարակը լյարդը դարձնում է ավելի «խոցելի» (հեպատիտ B, հեպատիտ C կամ խիստ հազվադեպ հանդիպող հեպատիտի այլ վիրուսներ):
• Տարիք. տարիքին զուգահեռ լյարդը սկսում է վնասակար նյութերը քայքայել ավելի դանդաղորեն: Սա նշանակում է, որ թույները և դրանց քայքայման միջանկյալ արգասիքներն օրգանիզմում մնում են ավելի երկար:
• Ալկոհոլի օգտագործում. դեղամիջոցներ կամ որոշ բուսական հավելումներ ընդունելու ընթացքում ալկոհոլի օգտագործումը բվարձրացնում է լյարդի վրա թունավոր ազդեցության ռիսկը:
• Իգական սեռ. որոշ թույների նյութափոխանակությունը կանանց օրգանիզմում ընթանում է ավելի դանդաղորեն, քան տղամարդկանց մոտ: Սա նշանակում է, որ կանայք ավելի երկար ժամանակի ընթացում են ենթարկվում արյան մեջ վնասակար նյութերի բարձր խտության ազդեցությանը, քան տղամարդիկ, որն էլ բարձրացնում է տոքսիկ հեպատիտի ռիսկը:
• Գենետիկ մուտացիա. լյարդային ֆերմենտների արտադրության և ազդեցության վրա ազդող որոշ գենետիկ մուտացիաների ժառանգումը կարող է բարձրացնել տոքսիկ հեպատիտի նկատմամբ «խոցելիությունը»:
• Արտադրական թույների հետ շփում. որոշ արտադրական թույների հետ մշտական աշխատանքը բարձրացնում է տոքսիկ հեպատիտի ռիսկը: