Այս հոդվածում ձեզ կներկայացվի անեսթեզիայի կամ անզգայացման տարբեր տեսակների մասին հանրամատչելի տեղեկատվություն:
Եթե ունեք ներկայացվող թեմայի հետ կապված որևէ հարց կամ մտահոգություն, առանց վարանելու դիմեք ձեր բժշկին:
Ի՞նչ է անեսթեզիան կամ անզգայացումը
Անեսթեզիան կամ անզգայացումը, ինչպես հուշում է անվանումը, զգացողության կորստի առաջացումն է հատուկ խմբի մեկ կամ մի քանի դեղերի օգտագործմամբ: Այս դեղերը կոչվում են «անեսթետիկներ» կամ անզգայացնող դեղամիջոցներ, և, կախված անզգայացման տեսակից, լինում են մի քանի տեսակի:
- Ընդհանուր անեսթետիկը դեղ է կամ դեղերի զուգակցում, որոնք առաջացնում են խորը քուն (նարկոզ): Ընդհանուր անզգայացման ներքո դուք չեք զգում կամ գիտակցում, թե ինչ է տեղի ունենում ձեզ հետ կամ շրջակայքում, իսկ հետո չեք հիշում, թե ինչ է կատարվել:
- Էպիդուրալ կամ սպինալ (ողնուղեղային) անեսթետիկը տեղային անեսթետիկի կամ այլ ցավազրկող նյութի ներարկումն է ձեր ողնուղեղը շրջապատող տարածության մեջ, որի շնորհիվ մարմնի որոշակի (ներարկման տեղից ներքև ընկած) տեղամասեր անզգայանում կամ ցավազրկվում են: Սպինալ անեսթետիկը ներմուծվում է ողնուղեղային հեղուկի մեջ և ապահովում ավելի ուժեղ անզգայացում:
- Տեղային անեսթետիկները ժամանակավորապես արգելափակում են մարմնի որոշ շրջանի նյարդային հաղորդակցումը՝ թույլ տալով տվյալ շրջանի վիրահատական միջամտությունը դարձնել հնարավորինս անցավ: Նույն կերպ, տեղային անեսթետիկը թույլ է տալիս թմրեցնել ձեր վերին կամ ստորին վերջույթները (նյարդի պաշարում կամ բլոկադա):
Որո՞նք են անզգայացման օգուտները
- Դուք կարող եք ունենալ որևէ վիրահատության կամ միջամտության կարիք: Անզգայացումը թույլ է տալիս, որ վիրաբույժը նախատեսված վիրահատությունը կամ միջամտությունը կատարի ձեզ համար առավելագույնս անվտանգ ու անցավ պայմաններում, իսկ դուք գտնվեք անշարժ և մկանները թուլացած վիճակում՝ նպաստելով վիրահատության տեխնիկապես հեշտացմանը:
- Դուք կարող եք ունենալ որևէ հիվանդության կամ հետվիրահատական ցավազրկման կարիք: Նման դեպքերում տեղային անզգայացումը կամ ցավազրկումը, ինչպիսին է էպիդուրալ անզգայացումը, կարող են զգալիորեն մեղմացնել կամ լիարժեք հանել ցավերը և նպաստել ձեր բարվոք հետվիրահատական վիճակի ապահովմանը:
Ինչպե՞ս է տրվում ընդհանուր անեսթետիկը
Մարդկանց մեծ մասին ընդհանուր անզգայացնող դեղամիջոցը ներմուծվում է անմիջապես երակի մեջ: Նման դեպքերում խորը քունը վրա է հասնում խիստ արագ՝ մինչև 30 վայրկյանի ընթացքում:
Որոշ դեպքերում կամ որոշ մարդկանց ավելի նպատակահարմար է դիմակի միջոցով գազային վիճակում գտնվող ընդհանուր անեսթետիկի՝ ներշնչելու միջոցով ներմուծումը: Այս դեպքում քունը վրա է հասնում քիչ ավելի դանդաղ՝ մի քանի րոպեի ընթացում:
Իմացե՛ք ավելին ընդհանուր անզգայացման մասին:
Ինչպե՞ս է տրվում էպիդուրալ կամ սպինալ անեսթետիկը
Էպիդուրալ անեսթեզիան ողնուղեղից դուրս եկող նյարդարմատների ժամանակավոր թմրեցումն է, որի շնորհիվ զարգանում է մարմնի որոշ շրջանների անզգայացում կամ ցավազրկում: Նման դեպքում բարակ կաթետերը (պլաստիկ խողովակ) ներմուծվում է ողնուղեղը շրջապատող էպիդուրալ տարածություն, որի միջով էլ ժամանակ առ ժամանակ ներարկվում է տեղային անեսթետիկ կամ ցավազրկող դեղի լուծույթը:
Իմացե՛ք ավելին էպիդուրալ անզգայացման մասին:
Սպինալ (ողնուղեղային) անեսթեզիան տեխնիկապես նման է էպիդուրալին, սակայն այն տեղային անեսթետիկ կամ ցավազրկող դեղի միանվագ (առանց կաթետեր դնելու) ներմուծումն է ողնուղեղը շրջապատող սուբարախնոիդալ տարածության մեջ (որը լցված է ողնուղեղային հեղուկով): Սպինալ անեսթեզիան ապահովում է ավելի լիարժեք ցավազրկում, սակայն կարող է առաջացնել ավելի լուրջ բարդություններ:
Իմացե՛ք ավելին ողնուղեղային անզգայացման մասին:
Ինչպե՞ս է տրվում տեղային անեսթետիկը
Անզգայացման ամենապարզ տարբերակը տեղային անեսթետիկ դեղի ներարկումն է նախատեսված միջամտության շրջանում:
Նյարդը պաշարելու համար տեղային անեսթետիկը ներարկվում է խոշոր նյարդերը կամ դրանց խրձերը՝ հյուսակները շրջապատող հյուսվածքների մեջ: Որոշ դեպքերում նյարդերի պաշարումն անցկացվում է գերձայնային հետազոտության (սոնոգրաֆիայի) հսկողության ներքո:
Իմացե՛ք ավելին տեղային անզգայացման մասին:
Ի՞նչ բարդություններ կարող են լինել
Անեսթեզիայի որոշ բարդություններ կարող են ստանալ շատ լուրջ ընթացք և անգամ ունենալ մահացու ելք:
Ընդհանուր անեսթեզիա
Ընդհանուր անեսթեիզիայի ժամանակ կարող են տեղ գտնել փոքր՝ ժամանակավոր և կյանքին վտանգ չսպառնացող բարդություններ, օրինակ՝ ընդհանուր թուլություն, կոկորդում ցավ, միզարձակման դժվարություններ կամ գլխացավեր:
Ավելի լուրջ բարդություններից են՝
- լսողության կորուստ կամ խանգարում
- աչքի վնասում
- նյարդի վնասում
- սրտամկանի ինֆարկտ
- ինսուլտ
- շնչառական վարակներ կամ շնչառության հետ կապված այլ խնդիրներ
- ալերգիկ ռեակցիաներ
- մահ:
Էպիդուրալ կամ սպինալ անեսթեզիա
- էպիդուրալ կամ սպինալ անզգայացման անհաջող փորձ
- արյան ճնշման անկում (հիպոտենզիա)
- գլխացավեր
- ողնաշարի՝ ներարկման շրջանի վարակներ
- սրտանոթային կոլապս (ծանր դեպքերում՝ սրտի կանգ)
- նյարդի կարճաժամկետ վնասում
- արյունազեղում
- կաթված կամ մահ:
Տեղային անեսթեզիա
- անբավարար ցավազրկում
- ալերգիկ ռեակցիա
- արյունահոսություն
- նյարդի վնասում
- անեսթետիկի ներծծում դեպի արյան հուն:
Ամփոփում
Կան անզգայացման տարբեր տեսակներ ու ձևեր, որոնք թույլ են տալիս վիրահատական միջամտությունը դարձնել հնարավորինս անվտանգ և անցավ կամ ապահովել հետվիրահատական ցավազրկում: Մարդկանց մեծ մասը որևէ լուրջ խնդիրներ չի ունենում և բավարարված է լինում անզգայացման կամ ցավազրկման մակարդակից:
Հոդվածը հրապարակվել է՝ 17-10-2019
Վերջին վերանայում՝ 13-03-2023