Խոսքի ապրաքսիա

3 րոպե

Ապրաքսիան հազվադեպ հանդիպող խոսքի խանգարում է, որի ժամանակ դժվարանում են անհրաժեշտ հնչյունները և բառերն արտաբերելու համար բերանի նպատակասլաց շարժումները։

Նման դեպքերում խոսքի խանգարման մասնագետները առաջարկում են հատուկ մեթոդներ, որոնք կարող են բարելավել խոսքը։

Ի՞նչ է խոսքի ապրաքսիան

Ապրաքսիան զարգանում է, երբ գլխուղեղը չի կարողանում կարգավորել բերանի, շրթունքների, ստորին ծնոտի և լեզվի նպատակասլաց շարժումները։ Նույնիսկ եթե ապրաքսիայով անձը գիտի, թե ինչ է ցանկանում ասել, միևնույն է, դժվարանում է արտաբերել անհրաժեշտ հնչյունները, վանկերը և բառերը։

Խոսքի ապրաքսիան սովորաբար հայտնաբերվում է այն ժամանակ, երբ մանկահասակ երեխան սկսում է թոթովել իր առաջին բառերը, սակայն կարող է շարունակվել մինչև չափահաս տարիք։ Չափահասների մոտ ապրաքսիա կարող է առաջանալ գլխուղեղի վնասվածքների կամ դեմենցիայի պատճառով։

Խոսքի ապրաքիան հայտնի է նաև որպես «դիսպրաքսիա», «զարգացման վերբալ (խոսքային) դիսպրաքսիա» կամ «խոսքի մանկական ապրաքսիա»։

Խոսքի ապրաքսիայի գանգատներն ու ախտանիշները

Խոսքի ապրաքսիան խիստ հիասթափեցնող և սթրեսով լի վիճակ է, քանի որ դժվարացնում կամ անհնարին է դարձնում այլ մարդկանց հետ պատշաճ հաղորդակցումը։ Ապրաքսիայով երեխաները ավելի հավանական է, որ կունենան կարդալու և գրելու հետ կապված խնդիրներ, ինչպես նաև՝ փոքր և մեծ մկանների շարժունակության և կորդինացիայի հետ կապված դժվարություններ, նոր հմտություններ ձեռք բերելու հետ կապված խնդիրներ և այլն։

Մանկահասակ երեխաների մոտ (համեմատած նույն տարիքի այլ երեխաների հետ) խոսքի ապրաքսիան կարող է ներառել հետևյալ ախտանիշները՝

• սնման հետ կապված դժվարություններ
• քչախոսություն
• խոսքի զարգացման ուշացում
• նույնիսկ ընտանիքի անդամների կողմից երեխայի խոսքը հասկանալու հետ կապված դժվարություններ
• շրթունքների և լեզվի ճիշտ ու նպատակասլաց շարժումների հետ կապված դժվարություններ
• բառի սխալ արտաբերվող մասի շեշտադրում
• բառերի որոշ հնչյունների բաց թողում կամ ավելացում (օրինակ՝ «դասարան»-ի փոխարեն՝ «դասարարան»)
• խիստ աղքատիկ բառային պաշար
• դանդաղ և հաճախակի ընդմիջվող խոսք։

Խոսքի ապրաքսիայի պատճառները

Խոսքի ապրաքսիան երբեմն պատճառվում է գեներով կամ գլխուղեղի որևէ ախտահարմամբ, օրինակ՝ ինսուլտ։

Ապրաքսիան նաև կարող է կապված լինել այլ հիվանդությունների հետ, օրինակ՝ Դաունի համախտանիշ, աուտիզմի սպերկտրի խանգարում, Կուլեն դե Վրիեսի համախտանիշ և այլն։ Սակայն, ավելի հաճախ որևէ պատճառ չի հայտնաբերվում։

Խոսքի ապրաքսիան հազվադեպ հանդիպող վիճակ է։

Ինչպե՞ս է խոսքի ապրաքսիան ախտորոշվում

Եթե անհանգստացած եք, որ ձեր երեխայի մոտ կարող է լինել ապրաքսիա, դիմեք ձեր մանկաբույժին։ Ամենայն հավանականությամբ, վերջինս կարող է երեխային ուղեգրել խոսքի խանգարումների մասնագետի մոտ։ Ապրաքսիայի առկայությունը հաստատելու կամ խոսքի խանգարումը գնահատելու համար մասնագետը կարող է առաջարկել որոշ հետազոտություններ։

Այնուամենայնիվ, ապրաքսիան հաճախ չի հայտնաբերվում, քանի դեռ երեխան չի հասել 3-4 տարեկան։

Ինչպե՞ս է խոսքի ապրաքսիան բուժվում

Բուժումը ներառում է խոսքի թերապևտի հետ աշխատելը, որի նպատակն է հնչյունների ճիշտ արտասանությունը սովորելը։ Որքան շուտ սկսվեց բուժումը, այդքան ավելի լավ արդյունքներ կարող են ստացվել։ Սովորաբար նշանակվում է շաբաթական մի քանի անգամյա դասընթացներ։ Ժամանակի ընթացքում նմանատիպ դասընթացների հաճախականությունը կարող է նվազեցվել։

Կախված երեխայի տարիքից, կան խոսքի բուժման տարբեր ծրագրեր, որոնք ուղղված են հնչյունների, բառերի կամ արտահայտությունների ճիշտ արտաբերմանը։ Ինչքան էլ նման միջոցառումները երեխայի համար հոգնեցուցիչ լինեն, դրանք պետք է շարունակվեն այնքան, մինչև կստացվեն ցանկալի արդյունքներ։

Օգնության կարող են գալ նաև հոգեբանները կամ խորհրդատուները։