Ախտանիշներ - Թմրամիջոցից կախվածություն

Թմրամիջոցից կախվածության ախտանիշները կամ վարքագծերը, ի թիվս այլոց, ներառում են հետևյալը:

• Զգացում, որ դուք պետք է օգտագործեք թմրամիջոցը կանոնավոր՝ ամեն օր կամ նույնիսկ օրը մի քանի անգամ:
• Թմրամիջոցի նկատմամբ ուժեղ հակումներ ունենալը, որն արգելափակում է ցանկացած այլ մտքեր:
• Ժամանակի ընթացքում նույն ազդեցությունը ստանալու համար ավելի շատ թմրամիջոցի կարիք ունենալը:
• Թմրամիջոցի ավելի մեծ քանակությունների ընդունում ավելի երկար ժամանակահատվածում, քան դուք նախատեսել էիք:
• Համոզված լինելը, որ դուք ունեք թմրամիջոցի պաշար:
• Թմրամիջոցի վրա գումար ծախսելը, նույնիսկ եթե դրա հնարավորությունը չունեք:
• Պարտավորությունները և աշխատանքային պարտականությունները չկատարելը կամ թմրամիջոցների օգտագործման պատճառով սոցիալական կամ ժամանցային գործունեության կրճատումը:
• Թմրամիջոցի օգտագործման շարունակելը, չնայած գիտեք, որ այն խնդիրներ է առաջացնում ձեր կյանքում կամ պատճառում է ֆիզիկական կամ հոգեբանական վնաս:
• Թմրամիջոց ստանալու համար այնպիսի բաներ անելը, որոնք սովորաբար չէիք անի, օրինակ՝ գողություն:
• Մեքենա վարելը կամ այլ վտանգավոր գործողություններ կատարելը, երբ գտնվում եք թմրամիջոցների ազդեցության տակ:
• Բավական ժամանակ ծախսելը թմրամիջոց ձեռք բերելու, օգտագործելու կամ թմրամիջոցի ազդեցությունից վերականգնվելու համար:
• Թմրամիջոցի օգտագործումը դադարեցնելու ձեր փորձերի ձախողումը:
• Զրկանքի (հանման) ախտանիշներ, երբ դուք փորձում եք դադարեցնել թմրամիջոցի օգտագործումը:

Ընտանիքի անդամների կողմից թմրամիջոցների վնասակար օգտագործման ճանաչումը

Երբեմն դժվար է դեռահասների նորմալ տրամադրությունը կամ անհանգստությունը տարբերակել թմրամիջոցների օգտագործման նշաններից: Հնարավոր նշանները, որ ձեր դեռահասը կամ ընտանիքի այլ անդամը թմրամիջոց է օգտագործում, ներառում են հետևյալը:

• Դպրոցում կամ աշխատանքի հետ կապված խնդիրներ. հաճախակի բացակայություններ դպրոցից կամ աշխատանքից, հանկարծակի անտարբերություն դպրոցական գործունեության կամ աշխատանքի նկատմամբ, կամ գնահատականների կամ աշխատանքի կատարողականի անկում:
• Ֆիզիկական առողջության հետ կապված խնդիրներ. էներգիայի և մոտիվացիայի պակաս, քաշի կորուստ կամ ավելացում, կամ կարմիր աչքեր:
• Անտեսված արտաքին տեսք. հագուստի, հարդարանքի կամ արտաքինի նկատմամբ հետաքրքրության բացակայություն:
• Փոփոխություններ վարքագծի մեջ. մեծ ջանքեր՝ արգելելու ընտանիքի անդամներին մուտք գործելը դեռահասի սենյակ, ընկերների հետ դուրս գալը գաղտնի պահելը կամ կտրուկ փոփոխություններ վարքագծի և ընտանիքի և ընկերների հետ փոխհարաբերություններում:
• Դրամական խնդիրներ. փողի հանկարծակի խնդրանքներ առանց ողջամիտ բացատրության կամ ձեր բացահայտումը, որ գումարը բացակայում է կամ գողացվել է, կամ որ իրերն անհետացել են ձեր տնից, ինչը ցույց է տալիս, որ դրանք վաճառվում են ապօրինի թմրամիջոցներ գնելու և օգտագործելու համար:

Թմրամիջոցների օգտագործման կամ ազդեցության (ինտոքսիկացիայի) ճանաչումը

Թմրամիջոցների օգտագործման կամ ազդեցության (թունավորման) գանգատներն ու ախտանիշները կարող են տարբեր լինել՝ կախված թմրամիջոցնի տեսակից: Ստորև կգտնեք մի քանի օրինակներ:

Մարիխուանա, հաշիշ և կանաբիս պարունակող այլ նյութեր

Մարդիկ օգտագործում են կանեփ՝ ծխելով, ուտելով կամ թմրամիջոցի գոլորշիացված ձևը ներշնչելով: Կանեփը հաճախ նախորդում է կամ օգտագործվում է այլ թմրամիջոցների հետ միասին, ինչպիսիք են ալկոհոլը կամ այլ ապօրինի թմրամիջոցները, և հաճախ դա առաջին փորձարկված թմրամիջոցն է:

Վերջերս օգտագործման գանգատները և ախտանիշները կարող են ներառել՝

• հաճույքի (էյֆորիա) զգացողություն կամ «վերելքի» զգացում
• տեսողական, լսողական և համի ընկալման սրված զգացողություն
• արագացած սրտազարկ (տախիկարդիա) և բարձրացած արյան ճնշում (հիպերտենզիա)
• կարմիր աչքեր
• չոր բերան
• կորդինացիայի նվազում
• ուշադրության կենտրոնացման կամ հիշելու դժվարություն
• դանդաղած ռեակցիայի ժամանակ
• անհանգստություն կամ պարանոիդ մտածողություն
• կանաբիսի հոտ շորերից կամ ձեռքի դեղնած մատներ
• որ սովորական ժամերին որոշ մթերքների նկատմամբ մեծ հակում:

Երկարաժամկետ օգտագործումը հաճախ կապված է հետևյալ վիճակների հետ՝

• նվազած մտավոր սրություն
• վատ կատարողական կամ առաջադիմություն աշխատանքում կամ դպրոցում
• շարունակվող հազ և հաճախակի թոքային վարակներ:

K2, սփայս և լոգանքի աղեր

Սինթետիկ թմրամիջոցների երկու խումբ՝ սինթետիկ կանաբինոիդներ և փոխարինված կամ սինթետիկ կաթինոններ, անօրինական են աշխարհի երկրների գերիշխող մեծամասնությունում, այդ թվում՝ Հայաստանում: Այս թմրամիջոցների ազդեցությունը կարող է վտանգավոր և անկանխատեսելի լինել, քանի որ չկա որակի վերահսկողություն, և որոշ բաղադրիչներ կարող են ունենալ անհայտ ծագում:

Սինթետիկ կանաբինոիդները, որոնք նաև կոչվում են K2 կամ սփայս, ցողում են չոր բույսերի վրա, այնուհետև ծխեցվում, սակայն կարող են պատրաստվել որպես բուսական թեյ: Հեղուկ ձևը կարող է գոլորշիացվել էլեկտրոնային ծխախոտով (վայփերներ): Թեև արտադրողների պնդումներին, դրանք ավելի շուտ քիմիական միացություններ են, քան «բնական» կամ անվնաս արտադրանք: Այս դեղերը կարող են մարիխուանայի նման «վերելք» առաջացնել և դարձել են հանրաճանաչ, սակայն՝ վտանգավոր այլընտրանք:

Վերջերս օգտագործման գանգատները և ախտանիշները կարող են ներառել՝

• հաճույքի (էյֆորիայի) զգացողություն կամ «վերելքի» զգացողություն
• տրամադրության բարձրացում
• տեսողական, լսողական և համի ընկալման փոփոխված զգացողություն
• ծայրաստիճան անհանգստություն կամ հոգեշարժական գրգռվածություն (աժիտացիա)
• պարանոյա (համակարգված զառանցանքներ)
• ցնորքներ (հալյուցինացիաներ)
• արագացած սրտազարկ (տախիկարդիա) և բարձրացած արյան ճնշում (հիպերտենզիա)
• փսխում
• շփոթվածություն
• բռնի վարք:

Փոխարինված կաթինոնները, որոնք նաև կոչվում են «լոգանքի աղեր», հոգեկան վիճակը փոփոխող (հոգեներգործուն) նյութեր են, որոնք նման են ամֆետամիններին, ինչպիսիք են էքստազին (ՄԴՄԱ) և կոկաինը: Փաթեթները հաճախ պիտակավորված են որպես այլ ապրանքներ՝ հայտնաբերումից խուսափելու համար:

Չնայած անվանմանը, դրանք լոգանքի արտադրանք չեն, ինչպիսիք են Էպսոմ աղերը: Փոխարինված կաթինոնները կարելի է ուտել, քթով ներս քաշել, ներշնչել կամ ներարկվել և մեծ կախվածություն են առաջացնում: Այս թմրամիջոցները կարող են առաջացնել ծանր թունավորում, ինչը հանգեցնում է առողջության համար վտանգավոր հետևանքների կամ նույնիսկ մահվան:

Վերջերս օգտագործման գանգատները և ախտանիշները կարող են ներառել՝

• «վերելքի» զգացողություն
• բարձրացած շփումներ և ծանոթություններ
• բարձրացած կենսաուժ և հոգեշարժական գրգռվածություն (աժիտացիա )
• բարձրացած սեռական ցանկություն
• արագացած սրտազարկ (տախիկարդիա) և բարձրացած արյան ճնշում (հիպերտենզիա)
• հստակ մտածողության խնդիրներ
• մկանային վերահսկման կորուստ
• պարանոյա
• խուճապի (պանիկ) նոպաներ
• ցնորքներ (հալյուցինացիաներ)
• զառանցանք (դելիրիում)
• փսիխոտիկ կամ բռնի վարք:

Բարբիտուրատներ, բենզոդիազեպիններ և քնաբերներ

Բարբիտուրատները, բենզոդիազեպինները և քնաբերները կենտրոնական նյարդային համակարգը ճնշող դեղեր են՝ դեպրեսանտներ: Դրանք հաճախ օգտագործվում և չարաշահվում են հանգստության զգացումի կամ «անջատելու» կամ սթրեսի հետ կապված մտքերն ու զգացմունքները մոռանալու ցանկության համար:

• Բարբիտուրատներ. օրինակներից է Ֆենոբարբիտալը:
• Բենզոդիազեպիններ. օրինակները ներառում են հանգստացնողները, ինչպիսիք են Դիազեպամը (Վալիում), Ալպրազոլամը (Քսանաքս), Լորազեպամը (Ատիվան), Կլոնազեպամը (Կլոնոպին) և Քլորդիազեպօքսիդը (Լիբրիում):
• Քնաբերներ (հիպնոտիկներ). օրինակները ներառում են Զոլպիդեմը (Ամբիեն) և Զալեպլոնը (Սոնատա):

Վերջերս օգտագործման գանգատները և ախտանիշները կարող են ներառել՝

• քնկոտություն
• աղավաղված խոսք
• կորդինացիայի խանգարում
• դյուրագրգռություն կամ տրամադրության փոփոխություններ
• ուժադրության կենտրոնացման կամ հստակ մտածողության խնդիրներ
• հիշողության խնդիրներ
• աչքերի ակամա շարժումներ
• զսպվածության կորուստ
• դանդաղած շնչառություն և նվազած արյան ճնշում
• վայրանկումներ կամ դժբախտ պատահարներ
• գլխապտույտ:

Մեթամֆետամին, կոկաին և այլ խթանիչներ (ստիմուլյանտներ)

Խթանիչները ներառում են ամֆետամին, մեթ (մեթամֆետամին), կոկաին, Մեթիլֆենիդատ (Ռիտալին, Կոնցերտա և այլն) և Ամֆետամին-դեքստրոամֆետամին (Ադդերալլ XR, Միդայիս): Դրանք հաճախ օգտագործվում և չարաշահվում են «վերելք» փնտրելու կամ էներգիան բարձրացնելու, աշխատանքում կամ դպրոցում կատարողականը բարելավելու կամ քաշը կորցնելու կամ ախորժակը վերահսկելու համար:

Վերջերս օգտագործման գանգատները և ախտանիշները կարող են ներառել՝

• երջանիկ հուզմունքի և չափազանց մեծ վստահության զգացում
• բարձրացած զգոնություն
• բարձրացած կենսաուժ և անհանգստություն
• վարքագծային փոփոխություններ կամ ագրեսիա
• արագացած կամ թռիչքային խոսք
• աովորականից ավելի մեծ բբեր
• շփոթվածություն, զառանցանքներ և ցնորքներ (հալյուցինացիաներ)
• գերգրգռվածություն, անհանգստություն կամ պարանոյա
• սրտի ռիթմի, արյան ճնշման և մարմնի ջերմաստիճանի փոփոխութոյւններ
• սրտխառնոց և փսխում՝ մարմնի քաշի նվազեցմամբ
• թույլ դատողություն
• քթի փակվածություն և քթի լորձաթաղանթի վնասում (եթե թմրամիջոցը ներշնչվում է)
• բերանի խոռոչի խոցեր, լնդային հիվանդություն և ատամների քայքայում՝ ծխելու միջոցով օգտագործելիս («մեթ-բերան»)
• անքնություն
• դեպրեսիա, երբ թմրամիջոցի ազդեցությունը թուլանում է:

Ակումբային (ժամանցային) թմրամիջոցներ

Ակումբային կամ ժամանցային թմրամիջոցները սովորաբար օգտագործվում են ակումբների, համերգների և երեկույթների ժամանակ: Օրինակները ներառում են մեթիլենդիօքսիմեթամֆետամինը, որը նաև կոչվում է ՄԴՄԱ, էքստազի կամ մոլլի և գամմա-հիդրօքսիկարագաթթու, որը հայտնի է որպես ԳՀԿ (GHB): Այլ օրինակներից են Կետամինը և Ֆլունիտրազեպամը կամ Ռոհիպնոլը, որը նաև կոչվում է ռուֆի: Այս թմրամիջոցները ոչ բոլորն են նույն դասի մեջ, սակայն ունեն որոշ նմանատիպ ազդեցություններ և վտանգներ, այդ թվում՝ երկարաժամկետ վնասակար ազդեցություններ:

GHB-ն և Ֆլունիտրազեպամը կարող են առաջացնել հանգստացնող ազդեցություն, մկանների թուլացում, շփոթվածություն և հիշողության կորուստ, ուստի սեռական ոտնձգությունների ենթարկվելը կամ սեռական ոտնձգությունների հավանականությունը կապված է այս թմրամիջոցների օգտագործման հետ:

Ակումբային թմրամիջոցների օգտագործման գանգատները և ախտանիշները կարող են ներառել՝

• ցնորքներ (հալուցինացիաներ)
• պարանոյա
• սովորականից ավելի լայն բբեր
• դող, սարսուռ և քրտնարտադրություն
• ակամա դող (տրեմոր)
• վարքագծային փոփոխություններ
• մկանների կծկանք և ատամների սեղմում (կրճտոց)
• մկանային թուլություն, վատ կորդինացիա կամ տեղաշարժման խնդիրներ
• զսպվածության կորուստ
• տեսողական, լսողական և համի ընկալման սրված զգացողություն
• թույլ դատողություն
• հիշողության խնդիրներ կամ հիշողության կորուստ
• գիտակցության մթագնում
• բարձրացած կամ նվազած սրտի ռիթմ և արյան ճնշում:

Ցնորածիններ (հալյուցիոնգեններ)

Հալյուցինոգենների օգտագործումը կարող է առաջացնել տարբեր գանգատներ և ախտանիշներ՝ կախված դեղամիջոցից: Ամենատարածված հալյուցինոգեններն են Լիզերգաթթվի դիէթիլամիդը (ԼՍԴ) և Ֆենցիկլիդինը (Ֆենիլցիկլոհեքսիլ պիպերիդին, ՖՑՊ):

ԼՍԴ-ի օգտագործումը կարող է առաջացնել՝

• ցնորքներ (հալուցինացիաներ)
• իրականության ընկալման զգալիորեն կրճատում, օրինակ՝ ձեր մեկ զգայարանից ստացված մուտքը մեկ այլ զգայարան մեկնաբանելը, օրինակ՝ գույներ լսելը
• իմպուլսիվ վարքագիծ
• հույզերի կտրուկ փոփոխություններ
• ընկալման մշտական հոգեկան փոփոխություններ
• արյան ճնշման բարձրացում (հիպերտենզիա) և սրտազարկի հաճախացում (տախիկարդիա)
• դողեր (տրեմոներ)
• վերապրումներ (ֆլեշբեք) և ցնորքների վերադարձ, նույնիսկ տարիներ անց:

ՖՑՊ-ի օգտագործումը կարող է առաջացնել՝

• ձեր մարմնից և շրջապատից անջատվելու զգացողություն
• ցնորքներ (հալուցինացիաներ)
• կորդինացիայի և շարժման խնդիրներ
• ագրեսիվ, հնարավոր է՝ բռնի վարք
• աչքերի ակամա շարժումներ
• ցավային զգացողության կորուստ
• արյան ճնշման բարձրացում (հիպերտենզիա) և սրտազարկի հաճախացում (տախիկարդիա)
• մտածողության և հիշողության խնդիրներ
• խոսելու խնդիրներ
• թույլ դատողություն
• բարձր աղմուկի անտանելիություն
• երբեմն՝ ցնցումներ կամ կոմա:

Ինհալանտներ (ցնդող լուծիչներ)

Ինհալանտների օգտագործման գանգատներն ու ախտանիշները տարբեր են՝ կախված օգտագործված նյութից: Սովորաբար ներշնչվող նյութերը ներառում են սոսինձ, ներկերի լուծիչներ, նոսրացնող հեղուկ, բենզին, մաքրող հեղուկներ և կենցաղային աերոզոլային արտադրանք: Այս նյութերի թունավոր բնույթի պատճառով օգտագործողների մոտ կարող է առաջացնել գլխուղեղի վնասում կամ հանկարծակի մահ:

Գանգատները և ախտանիշները կարող են ներառել՝

• ինհալանտի պահում՝ առանց խելամիտ բացատրության
• կարճատև հաճելի զգացողություն
• վարքագիծ, կարծես օգտագործողը հարբած է
• իմպուլսիվ պահվածքը վերահսկողության տակ պահելու ունակության նվազում
• ագրեսիվ վարքաքիծ կամ կռվարարություն
• գլխապտույտ
• սրտխառնոց կամ փսխում
• աչքերի ակամա շարժումներ
• թմրամիջոցների ազդեցության նշաններ, ինչպիսիք են սվաղված խոսքը, շարժումների դանդաղումը և կորդինացիայի կորուստը
• անկանոն սրտազարկ (առիթմիա)
• դողեր (տրեմորներ)
• ինհալացիոն նյուտի կայուն հոտ
• քթի և բերանի շուրջը ցան:

Օփիոիդային ցավազրկողներ

Օփիոիդներն ապօրինի թմրամիջոցներ են, թմրաբեր ցավազրկողներ, որոնք ստացվում են քնաբեր կակաից կամ պատրաստվում են սինթետիկ եղանակով: Թմրամիջոցների այս դասը ներառում է, ի թիվս այլոց, Հերոին, Մորֆին, Կոդեին, Մեթադոն, Ֆենտանիլ և Օքսիկոդոն:

Օփիոիդային ցավազրկողներից կախվածությունը որոշ երկրներում որոշ ժամանակաշրջաններում հասել է «օփիոիդային համաճարակի» մակարդակի: Որոշ մարդիկ, ովքեր երկար ժամանակ օգտագործել են օփիոիդներ, կարող են բուժման ընթացքում բժշկի կողմից նշանակված ժամանակավոր կամ երկարաժամկետ դեղամիջոցի փոխարինման կարիք ունենալ:

Օփիոիդներից կախվածության գանգատներն ու ախտանիշները կարող են ներառել՝

• «վերելքի» զգացողություն
• ցավի զգացողության կորուստ
• հոգեշարժական գրգռվածություն (աժիտացիա), քնկոտություն կամ հոգեկան հանգստություն
• աղավաղված խոսք
• ուշադրության և հիշողության հետ կապված խնդիրներ
• սովորականից ավելի նեղացած բբեր
• իրազեկվածության բացակայություն կամ անուշադրություն շրջապատող մարդկանց և իրավիճակների նկատմամբ
• կորդինացիայի խնդիրներ
• դեպրեսիա
• շփոթվածություն
• փորլուծություն
• քթահոսություն կամ քթային վերքեր (եթե թմրամիջոցը շնչվում է)
• ասեղի հետքեր (եթե թմրամիջոցը ներարկվում է)

Ե՞րբ դիմել բժշկին

Եթե ​​ձեր թմրամիջոցների օգտագործումը վերահսկողությունից դուրս է կամ խնդիրներ է առաջացնում, դիմեք օգնության: Որքան շուտ դիմեք օգնության, այնքան ավելի մեծ են ձեր կայուն վերականգնման հնարավորությունները: Խոսեք ձեր բժշկի հետ կամ այցելեք հոգեկան առողջության մասնագետի, օրինակ՝ բժշկի, ով մասնագիտացած է կախվածության բժշկության կամ թմրամոլության հոգեբուժության մեջ կամ նարկոլոգի:

Պայմանավորվեք և այցելեք ձեր բժշկին, եթե՝

• չեք կարող դադարեցնել թմրամիջոցի օգտագործումը
• դուք շարունակում եք թմրամիջոցի օգտագործումը՝ չնայած դրանց պատճառած ակնհայտ վնասների
• ձեր թմրամիջոցների օգտագործումը հանգեցնում է ոչ անվտանգ վարքագծերի, ինչպիսիք են ասեղների համատեղ օգտագործումը կամ չպաշտպանված սեռական հարաբերությունները
• դուք կարծում եք, որ կարող եք թմրամիջոցի օգտագործումը դադարեցնելուց հետո ունենալ հանման (զրկանքի) ախտանիշներ:

Եթե ​​պատրաստ չեք դիմել բժշկին կամ հոգեկան առողջության մասնագետին, կարող եք օգտվել թեժ գծերից կամ աջակցության հեռախոսահամարներից, որ իմանաք, թե ուր դիմել:

Ե՞րբ փնտրել անհետաձգելի բուժօգնություն

Դիմեք անհետաձգելի բուժօգնության, եթե դուք կամ ինչ-որ մեկը, ում գիտեք, օգտագործել է որևէ թմրամիջոց և՝

• կարող է ունենալ գերդոզավորում
• դրսևորում է գիտակցության փոփոխություններ
• ունի շնչառության խնդիր
• ունի ցնցումներ կամ ջղաձգումներ
• ունի հնարավոր սրտամկանի ինֆարկտի նշաններ, ինչպիսիք են ետկրծոսկրային ցավ կամ սեղմում-ճնշում
• ունի թմրամիջոցի օգտագործման հետ կապված որևէ այլ անհանգստացնող ֆիզիկական կամ ֆիզիոլոգիական ռեակցիա: