Պատճառներ - Լեղապարկի քարեր

Դեռևս հայտնի չէ, թե ինչու են առաջանում լեղապարկի քարեր։

Այնուամենայնիվ, համընդհանուր կարծիք կա, որ դրանք կարող են ձևավորվել հետևյալ պատճառներով։

• Լեղին պարունակում է չափազանց շատ խոլեստերին. նորմայում լեղին պարունակում է բավարար քանակի նյութեր, որոնք տարալուծում են լյարդից արտազատվող խոլեստերինը։ Երբ լյարդն արտազատում է ավելի շատ խոլեստերին, քան լեղին կարող է տարալուծել, խոլեստերինի ավելցուկից ձևավորվում են բյուրեղներ, որոնք ի վերջո վերածվում են քարերի։
• Լեղին պարունակում չափազանց շատ բիլիռուբին. բիլիռուբինը արյան կարմիր բջիջների (էրիթրոցիտների) քայքայման արդյունքում առաջացող քիմիական միացություն է։ Որոշ հիվանդությունների ժամանակ լյարդը սկսում է արտադրել ավելի շատ բիլիռուբին, քան անհրաժեշտ է (օրինակ՝ լյարդի ցիռոզ, լեղուղիների վարակներ և որոշ արյան հիվանդություններ), որի արդյունքում վերջինիս ավելցուկը նպաստում է քարերի ձևավորմանը։
• Լեղապարկը պատշաճ կերպով չի դատարկվում. երբ լեղապարկը լիարժեք կամ հաճախ բավարար չի դատարկվում, լեղապարկում մնացած ավելցուկային (կանգային) լեղին խտանում է և նպաստում քարերի առաջացմանը։

Լեղապարկի քարերի տեսակները

Լեղապարկում ձևավորվող քարերը լինում են երկու հիմնական տեսակի:

• Խոլեստերինային քարեր. սրանք լեղապարկի քարերի ամենատարածված տեսակն են, որոնք հաճախ ունեն դեղին երանգավորում: Խոլեստերինային քարերը հիմնականում կազմված են չլուծվող խոլեստերինից, սակայն կարող են պարունակել այլ բաղադրիչներ ևս:
• Գունակային (պիգմենտային) քարեր. սրանք մուգ շագանակագույն կամ սև քարեր են, որոնք առաջանում են, երբ լեղին պարունակում է մեծ քանակով բիլիռուբին:

Ռիսկի գործոններ

Կան բազմաթիվ գործոններ, որոնք նպաստում են լեղապարկի քարերի առաջացմանը։ Դրանցից են՝

• իգական սեռ
• 40 տարեկան և ավելի բարձր տարիք
• բնիկ ամերիկյան կամ լատինոամերիկյան ծագում
• ավելորդ քաշ կամ գիրություն
• ֆիզիկական պասիվ («նստակյաց») ապրելակերպ
• հղիություն
• ճարպերով հարուստ (յուղոտ) սննդակարգ
• խոլեստերինով հարուստ սննդակարգ
• բջջանքից (բջջանյութից) աղքատ սննդակարգ
• ժառանգականություն (լեղապարկի քարերով ընտանիքի անդամ)
• շաքարային դիաբետ
• արյան հիվանդություններ, օրինակ՝ մանգաղաբջջային անեմիա կամ լեյկոզ
• քաշի կտրուկ անկում
• էստրոգեն պարունակող դեղամիջոցների ընդունում, օրինակ՝ բերանային (օրալ) հակաբեղմնավորիչ հաբեր կամ հորմոնային փոխարինող բուժման դեղամիջոցներ
• լյարդային հիվանդություն։