Պատճառներ - Առիթմիաներ

Սրտի ռիթմի խանգարումները կարող են առաջանալ ամենատարբեր պատճառներից՝ ինչպես սրտային, այնպես էլ արտասրտային ծագման:

Սրտային առիթմիաների պատճառը հասկանալու համար օգտակար կլինի իմանալ, թե ինչպես է սովորաբար սիրտն աշխատում:

Ինչպե՞ս է սիրտը բաբախում

Սիրտը կազմված է 4 խոռոչից՝ երկու վերին (նախասրտեր կամ ատրիա) և երկու ստորին (փորոքներ կամ վերտրիկուլա):

Նորմայում սրտի ռիթմը վերահսկվում է աջ նախասրտի բնական ռիթմավարով (սինուսային հանգույց)։ Սինուսային հանգույցն ուղարկում է էլեկտրական ազդանշաններ (իմպուլսներ), որոնք մեկնարկում են սրտի յուրաքանչյուր կծկումը: Այս էլեկտրական ազդանշաններն անցնում են նախասրտերով՝ առաջացնելով դրանց կծկում և արյան մղում դեպի փորոքներ:

Այնուհետև էլեկտրական ազդանշանները հասնում են բջիջների մի կուտակման, որը կոչվում է նախասիրտ-փորոքային հանգույց (կրճատ՝ AV), որտեղ քիչ դանդաղում են: Այս մեղմ հապաղումը թույլ է տալիս, որ փորոքները լցվեն արյունով: Երբ էլեկտրական ազդանշանները հասնում են փորոքներ, այս խոռոչները ևս կծկվում են՝ արյունը մղելով թոքեր կամ օրգանիզմի մնացած շրջանները:

Առողջ սրտում այս ազդանշանային համակարգը սովորաբար գործում է համաչափ՝ առաջացնելով հանգիստ վիճակում րոպեում 60–ից մինչև 100 սրտազարկ:

Անկանոն սրտազարկ (առիթմիա) առաջացնող գործոնները ներառում են՝

• ընթացիկ սրտամկանի ինֆարկտ կամ նախկին ինֆարկտից սպիացում
• սրտի զարկերակների արգելափակում (սրտի իշեմիկ հիվանդություն)
• սրտի կառուցվածքի փոփոխություններ, օրինակ՝ կարդիոմիոպաթիայից
• դիաբետ (շաքարախտ)
• բարձր արյան ճնշում
• COVID-19 վարակ
• գերակտիվ վահանաձև գեղձ (թիրեոտոքսիկոզ)
• քնի ապնոէ
• թերակտիվ վահանաձև գեղձ (հիպոթիրեոզ)
• որոշ դեղամիջոցներ, այդ թվում՝ դեղատոմս չպահանջող մրսածության և ալերգիայի դեղեր
• մեծ քանակությամբ ալկոհոլի կամ կոֆոինի օգտագործում
• թմրամիջոցների չարաշահում
• գենետիկա
• ծխելը
• սթրես կամ անհանգստություն ու տագնապ:

Ռիսկի գործոններ

Որոշ վիճակներ կարող են բարձրացնել առիթմիայի զարգացման ռիսկը:

• Սրտի իշեմիկ հիվանդություն, այլ սրտային խնդիրներ և նախկին սրտի վիրահատություն. սրտի նեղացած զարկերակները, սրտամկանի ինֆարկտը, սրտի փականային խնդիրները, նախկինում տարած սրտի վիրահատությունը, սրտային անբավարարությունը, կարդիոմիոպաթիան և սրտի այլ վնասումները հանդիսանում են ռիսկի գործոններ գրեթե ցանկացած տեսակի առիթմիայի համար:
• Բարձր արյան ճնշում (հիպերտենզիա). այս վիճակը բարձրացնում է սրտի իշեմիկ հիվանդության զարգացման ռիսկը: Հիպերտենզիան նաև կարող է հանգեցնել սրտի ձախ ստորին խոռոչի (ձախ փորոքի) պատերի հաստացման և պնդացման, ինչը կարող է փոխել, թե ինչպես են էլեկտրական ազդանշաններն անցնում սրտով:
• Սրտի բնածին հիվանդություններ. սրտի արատով ծնվելը կարող է ազդել սրտի ռիթմի վրա:
• Վահանաձև գեղձի հիվանդություն. գերակտիվ կամ թերակտիվ վահանաձև գեղձը կարող է բարձրացնել անկանոն սրտազարկերի ռիսկը:
• Քնի օբստրուկտիվ ապնոէ. այս հիվանդությունն առաջացնում քնի ընթացքում շնչառության դադարներ: Սա կարող է բերել դանդաղած սրտազարկի (բրադիկարդիա) և անկանոն սրտազարկերի, այդ թվում՝ նախասրտերի շողացման (շողացող առիթմիա):
• Էլեկտրոլիտային անհավասարակշռություն. արյան մեջ պարունակվող էլեկտրոլիտներ կոչվող նյութերը, ինչպիսիք են կալիումը, նատրիումը, կալցիումը և մագնեզումը, օգնում են սրտում էլեկտրական ազդանշանների առաջացմանը և հաղորդմանը: Էլեկտրոլիտների անհավասարակշռությունը, երբ դրանք շատ ցածր են կամ շատ բարձր, կարող են խանգարել սրտի ազդանշաններին և հանգեցնել անկանոն սրտազարկերին:
• Որոշ դեղեր և հավելումներ. դեղատոմս պահանջող որոշ դեղամիջոցներ և առանց դեղատոմսի գնված հազի և մրսածության դեմ որոշ դեղեր կարող են առիթմիա առաջացնել
• Մեծ քանակով ալկոհոլ. չափից շատ ալկոհոլ օգտագործելը կարող է ազդել ձեր սրտի էլեկտրական ազդանշանների վրա և մեծացնել նախասրտերի շողացման (շողացող առիթմիա) զարգացման հավանականությունը:
• Կոֆեին, նիկոտին կամ ապօրինի թմրամիջոցներ. կոֆեինը, նիկոտինը և այլ խթանիչները կարող են առաջացնել սրտազարկի արագացում և հանգեցնել այլ ավելի լուրջ առիթմիաների զարգացմանը: Ապօրինի թմրամիջոցները, օրինակ՝ ամֆետամինները և կոկաինը կարող են մեծ ազդեցություն թողնել սրտի վրա՝ առաջացնելով առիթմիաների տարբեր տեսակներ կամ մահացու ելքով փորոքների շողացում (ֆիբրիլյացիա):