Գրգռված աղու համախտանիշ
Գրգռված աղու համախտանիշը հիվանդություն է, որն ընթանում է աղիների գործունեության խանգարման դրվագներով:
Ի՞նչ է ԳԱՀ-ը
Գրգռված աղու համախտանիշի (ԳԱՀ) հիմնական ախտանիշներն են՝ որովայնի շրջանի ցավեր կամ անհարմարության զգացում (դիսկոմֆորտ), որը հաճախ մեղմանում է աղիքային գազերը բաց թողնելիս կամ աղիները դատարկելիս (կղելիս), վքնածություն կամ ստամոքսի փքվածության զգացում և քրոնիկ փորլուծություն կամ փորկապություն կամ մեկը մյուսով փոխարինում:
Այս նշանները կարող են հիվանդին մեծ անհարմարություն պատճառել, անհանգստացնել կամ հիասթափեցնել: Սակայն հիվանդությունը չի բերում աղիների կայուն ախտահարման և չի առաջացնում այլ ծանր հետևանքներ, ինչպես, օրինակ աղիների քաղցկեղի դեպքում:
Եթե դուք ունեք ԳԱՀ, ապա հիվանդության սրացման դրվագը կարող է ի հայտ գալ որևէ վարակից, սթերսից, սննդամթերքային անտանելիությունից կամ որևէ դեղ ընդունելուց հետո:
ԳԱՀ-ի պատճառները
ԳԱՀ-ի ճշգրիտ պատճառը դեռևս մնում է անհայտ: Ամենայն հավանականությամբ հիվանդությունը զարգանում է տարբեր գործոնների ազդեցությամբ, օրինակ՝ աղիների նյարդերի զգայունության բարձրացում (որի պատճառով մարդը կարող է ընկալել աղիքային տարբեր զգացողություններ, որը նորմայում պետք է չզգար), աղիների կծկողական գործունեության խանգարումներ, դրանց լորձաթաղանթի բորբոքում և հոգեբանական գործոններ:
Ո՞ւմ մոտ է ԳԱՀ-ը զարգանում
Մարդկանց շուրջ 20%-ն իր կյանքի որևէ փուլում առնչվում է ԳԱՀ-ի հետ: Կանայք երկու անգամ ավելի հաճախ են հիվանդանում, քան տղամարդիկ:
ԳԱՀ-ը հաճախ սկսվում է երիտասարդ տարիքում, սակայն կարող է հանդիպել տարիքային բոլոր խմբերում: Եթե դուք ունեք ԳԱՀ-ով հիվանդ մոտիկ հարազատ, ձեզ մոտ այս հիվանդության ռիսկը մեղմ բարձրանում է:
Ինչպե՞ս իմանալ, որ ինձ մոտ ԳԱՀ կա
ԳԱՀ-ի հիմնական առանձնահատկությունը որովայնի շրջանի ցավերն են՝ պայմանավորված աղիների գործունեության (դատարկման) սովորույթների խանգարումով:
ԳԱՀ-ի մյուս ախտանիշներից են՝
- փորլուծության կամ փորկապության կրկնվող դրվագներ
- միմյանց փոխարինող փորլուծության կամ փորկապությանը բնորոշ ախտանիշներ
- վքնածություն (աղիների փքվածության զգացում)
- կծկանքային բնույթի որովայնային ցավեր կամ անհարմարության զգացում (դիսկոմֆորտ), որոնք հաճախ մեղմանում են աղիքային գազերը բաց թողնելիս կամ աղիները դատարկելիս։
Ախտանիշներն ավելի հաճախ առաջանում են կանանց մոտ և կարող են սաստկանալ դաշտանի շրջանում կամ սթրեսի ազդեցությամբ:
ԳԱՀ-ը հետանցքային արյունահոսության պատճառ չի կարող դառնալ:
Ինչպե՞ս է ԳԱՀ-ը ախտորոշվում
ԳԱՀ-ը սովորաբար ախտորոշվում է ըստ ձեր ախտանիշների և հիվանդության պատմության: Ախտորոշումը հաստատող որևէ առանձնահատուկ ախտորոշիչ թեստ գոյություն չունի, թեև ձեզ կարող են ուղեգրել որոշ հետազոտությունների (օրինակ`արյան անալիզներ կամ կոլոնոսկոպիա), որ ժխտվեն այլ հիվանդությունները, այդ թվում՝ Կրոնի հիվանդությունը կամ աղիների քաղցկեղը:
Ինչպե՞ս է ԳԱՀ-ը բուժվում
Եթե կարծում եք, որ ձեզ մոտ կարող է ԳԱՀ լինել, դիմեք ձեր բժշկին, որովհետև այս հիվանդության բուժումը կարող է ավելի երկար տևել, քան պարզապես փորլուծությունը կամ փորկապությունը վերացնելը:
ԳԱՀ-ի բժշկական հսկողությունը կարող է ներառել նշվածներից մեկը կամ մի քանիսը՝
- լիարժեք համոզվածություն, որ աղիների քաղցկեղը բացակայում է և առկա ախտանիշները պայմանավորված է ԳԱՀ-ով
- ապրելակերպի և սննդակարգի փոփոխություններ, այդ թվում՝ առողջ սննդակարգ և դիետիկ բջջանք
- այնպիսի դեղերի ընդունման բացառում, որոնք կարող են սրացնել փորլուծությունը կամ փորկապությունը:
Որոշ դեպքերում կարող է ծագել հետևյալ դեղերն ընդունելու անհրաժեշտությունը՝
- ըստ գանգատի՝ փորլուծության կամ փորկապության դեմ դեղեր
- սպազմոլիտիկներ (աղիների սպազմը մեղմացնելու համար)
- հակադեպրեսանտներ (եթե ցավերն ուղեկցվում են տրամադրության անկման կամ դեպրեսիայի հետ):
Ֆիզիոթերապիան կարող է օգտակար լինել որոշ դեպքերում:
Բժիշկը կարող է առաջարկել նաև հնարավոր տագնապը, դեպրեսիան կամ սթրեսը մեղմացնող միջացառումներ, որոնք կարող են մեղմացնել ԳԱՀ-ի ընթացքը:
Սննդակարգի փոփոխություններ
Գոյություն չունի որևէ ունիվերսալ սննդակարգ, որը կարող է օգտակար լինել ԳԱՀ-ով բոլոր հիվանդներին: Սակայն, սննդակարգի որոշ փոփոխությունները հաճախ կարող են մեղմացնել ԳԱՀ-ի նշանները:
Ձեզ համար օգտակար կլինի, որ դուք ձեզ մոտ պահեք և լրացնեք «սննդի օրագիր», որում կնշեք, թե տարբեր սննդամթերքներն ինչպիսի ազդեցություն են թողնում ձեր մարսողության և աղիների գործունեության վրա։ Այս մեթոդով դուք կարող եք առանձնացնել այն մթերքները, որոնք կարող են առաջացնել ԳԱՀ-ի սրացում և հետագայում խուսափեք դրանք ձեր ամենօրյա սննդակարգում ներառելուց։
Նույն կերպ, օգտակար կլինի առանձնացնել այն բջջանքի տեսակը և քանակը, որը կարող է օգտակար կամ վնասակար լինել։ Այնուամենայնիվ, ընդհանուր առմամբ՝
- եթե ձեզ մոտ առկա է փորկապություն, կարող է օգտակար լինել լուծելի բջջանքի և խմող ջրի քանակները մեծացնելը
- եթե ձեզ մոտ փորլուծություն է, ճիշտ կլինի կրճատել չլուծվող բջջանքի քանակը։
Որոշ դեպքերում սննդամթերքների առանձին տեսակներից խուսափելը կարող է դրական ազդեցություն թողնել ձեր հիվանդության ընթացքի վրա։ Նման «անցանկալի» օրինակներից են շաքարը, գլյուտեինը, կոֆեինը, ալկոհոլը, կծու, ճարպոտ և ավելորդ աղիքային գազեր առաջացնող լոբազգիները կամ որոշ այլ բանջարեղենները։
Ձեր սննդակարգում որևէ փոփոխություն անելուց առաջ այս թեմայով զրուցեք ձեր բժշկի կամ գաստրոէնտերոլոգի հետ (ստամոքս-աղիքային խնդիրներով զբաղվող բժիշկ-մասնագետ):
Հոդվածը վերանայվել է՝ 28-05-2020
