Առողջական խնդիրներ
Պոչուկային (պիլոնիդալ) կիստա

4 րոպե
Պոչուկային կամ պիլոնիդալ կիստան մաշկային ախտաբանական գրպանիկ է, որը սովորաբար պարունակում է մազեր և մաշկի մնացուկներ:
Պոչուկային կիստան տարբեր աղբյուրներում կարող է ներկայացվել տարբեր անվանումների ներքո, օրինակ՝ «պիլոնիդալ կիստա» (թարգմանաբար՝ մաշկաբնային կիստա), «պիլոնիդալ հիվանդություն», հայ վիրաբույժների կողմից ավելի հաճախ օգտագործվող՝ «էպիթելային պոչուկային ուղի» կամ «էպիթելային պոչուկային ուղիների բորբոքում»: Այս հոդվածում մենք կօգտագործենք հայկական իրականության մեջ ավելի տարածված «պոչուկային կիստա» տերմինը (թեև Հիվանդությունների միջազգային 10-րդ դասակարգչում հիվանդության անվանումը «պիլոնիդալ կիստա» է):
Ի՞նչ է պոչուկային կիստան
Ինչպես հուշում է անվանումը, սա պոչուկի շրջանում առաջացած կիստա է: Այն գրեթե միշտ տեղակայված է պոչուկի վրա՝ հետույքային ճեղքի (միջին գծի) գագաթին:
Պոչուկային կիստան սովորաբար առաջանում է, երբ մազը ծակում և ներաճում է մաշկի մեջ: Եթե այս կիստան վարակվում է, առաջանում է հաճախ խիստ ցավոտ թարախակույտ (աբսցես): Կիստան կարող է դրենավորվել («չորացվել») փոքր կտրվածքով կամ վիրահատական ճանապահով ամբողջովին հեռացվել:
Պոչուկային կիստան ամենահաճախը հանդիպում է 15-24 տարեկան պատանիների և երիտասարդ տղամարդկանց շրջանում և ունի կրկնվելու հակում: Այս հիվանդության նկատմամբ ավելի ռիսկային են այն մարդիկ, ովքեր երկար ժամանակ անցկացնում են նստած վիճակում (օրինակ՝ վարորդներ, համակարգչային մասնագետներ):
Պոչուկային կիստայի պատճառները
Պոչուկային կիստայի առաջացման հստակ պատճառը լիարժեք պարզ չէ: Սակայն հիվանդությունը հաճախ առաջանում է, երբ տվյալ շրջանի «անկազմակերպ» մազերը թափանցում են մաշկի մեջ: Շփումը և ճնշումը, օրինակ՝ երբ մաշկը հարվում է մաշկին, կիպ հագուստը, հեծանիվ վարելը, երկար ժամանակ նստած մնալը և նմանատիպ գործոնները, «ստիպում են» մազին, որ ներաճի մաշկի հաստության մեջ: Այսպիսի մազը ճանաչելով որպես օտար մարմին, օրգանիզմն իր պաշտպանական մեխանիզմներով դրա շուրջը ձևավորում է «պաշտպանական» կիստա:
Պոչուկային կիստայի առաջացման մեջ նշանակություն ունեն նաև մազապարկիկի (ֆոլիկուլ) գրգռումը (օրինակ՝ կիպ հագուստի կամ պոչուկասրբանային շրջանի խիստ քրտնոտության պատճառով), ներաճած մազի կողմից մաշկի գրգռումը և հորմոնային տեղաշարժերը:
Ռիսկի գործոններ
Որոշ գործոններ կարող են բարձրացնել ձեզ մոտ պոչուկային կիստայի առաջացման հավանականությունը, օրինակ՝
- արական սեռ
- երիտասարդ տարիք (պոչուկային կիստան սովորաբար առաջանում է 20 տարեկանի շրջակայքում)
- գիրություն
- ֆիզիկապես ոչ ակտիվ («նստակյաց») ապրելակերպ
- երկարատև նստած վիճակ պահանջող մասնագիտություններ, աշխատանք կամ զբաղմունք
- մարմնի ավելցուկային մազակալում (այդ թվում՝ պոչուկասրբանային շրջանում)
- կոպիտ կամ սրածայր մազեր:
Որոշ մարդիկ կարող են ծնվել պոչուկային կիստայով:
Պոչուկային կիստայի ախտանիշները
Քանի դեռ պոչուկային կիստան վարակված և բորբոքված չէ, դուք կարող եք որևէ գանգատ չնշել:
Վարակվելու դեպքում կիստան վերածվում է այտուցված զանգվածի՝ թարախակույտի, որն առաջացնում է ուժեղ և խիստ տհաճ ցավեր:
Ցավերից բացի դուք կարող եք նաև նշել՝
- բորբոքված շրջանի ուռածություն կամ կարմրություն
- այդ շրջանից (կամ աբսցեսից) թարախային կամ արյունային տհաճ հոտով արտադրություն
- որոշ դեպքերում՝ նաև ընդհանուր բորբոքային նշաններ (օրինակ՝ բարձր ջերմություն):
Ե՞րբ դիմել բժշկին
Եթե դուք նկատել եք պոչուկային կիստայի գանգատներից կամ ախտանիշներց մեկումեկը, ապա այցելեք ձեր բժշկին: Նման դեպքերում անհրաժեշտ է բժշկի կողմից ախտահարված շրջանի զննում:
Պոչուկային կիստայի բարդությունները
Եթե քրոնիկ վարակված պոչուկային կիստան համարժեք բուժումից դուրս է մնում, ապա կարող է քիչ բարձրանալ մաշի քաղցկեղի տեսակներից մեկի՝ տափակ բջջային կարցինոմայի հավանականությունը:
Պոչուկային կիստայի ախտորոշումը և բուժումը
Պոչուկային կիստան ախտորոշվում է բժշկի կողմից ախտահարված շրջանը զննելով:
Եթե առկա է ձևավորված թարախակույտ, որն ուղեկցվում է ուժեղ ցավերով, ապա բժիշկ-վիրաբույժը կիստան դատարկելու համար կատարում է փոքր կտրվածք (կոչվում է «թարախակույտի բացազատում»): Լուրջ վարակի դեպքում նա կարող է նաև նշանակել որևէ հակաբիոտիկ:
Եթե հիվանդությունը կրկվում է (որը հաճախ տեղի է ունենում), ապա առաջանում է կիստան ամբողջովին հեռացնելու վիրահատության անհրաժեշտություն:
Վիրահատությունից հետո վիրաբույժը կարող է՝
- վերքը թողնել բաց, երբ դրվում է ոչ կիպ վիրակապ, որպեսզի վերքը լավանա «ներսից՝ մինչև դուրս» և փոքրանա կրկնվող կիստայի վարակման ռիսկը (պահանջում է ապաքինման ավելի երկար ժամանակ)
- փակել վերքը՝ դնելով կար, որի ժամանակ ապաքինման տևողությունը կրճատվում է, սակայն մեծանում է կրկնվելու ռիսկը:
Վերքի խնամքը խիստ կարևոր է: Զրուցեք ձեր բժշկի հետ այդ թեմայով:
Պոչուկային կիստայի կանխարգելումը
Պոչուկային կիստայի կանխարգելման համար՝
- պահեք պոչուկասրբանային շրջանը մաքուր և չոր
- կանոնավոր կերպով լվացեք նույն շրջանը թույլ օճառով, վերջում լավ պարզաջրեք (որպեսզի օճառի հետք չմնա) և լավ չորացրեք փափուկ սրբիչով (առանց տրորելու)
- անհրաժեշտության դեպքում կարգավորեք ձեր մարմնի քաշը (այդ թվում՝ սննդակարգի օգնությամբ)
- խուսափեք երկար ժամանակ նստած մնալուց:
Եթե նախկինում ունեցել եք պոչուկային կիստաներ, գուցե ցանկանաք նաև կանոնավոր կերպով սափրել տվյալ շրջանը կամ օգտագործեք մազահեռացման միջոցներ, որպեսզի նվազեցնեք կրկնվելու ռիսկը:
Հոդվածը տեղադրվել է՝ 07-05-2020 վերանայվել է՝ 02-02-2021
Հեղինակ
Հեղինակային բոլոր իրավունքները պատկանում են Մեդեքսին։
Մեդեքս-հեղինակների մասին
Մեր կայքի հոդվածները պատրաստվում են տարբեր ոլորտների փորձառու բժիշկների և առողջապահության մասնագետների կողմից՝ օգտագործելով բժշկագիտության վերջին տվյալները և լավագույն փորձը: