Պատճառներ - Տոքսոպլազմոզ

Տոքսոպլազմոզի հարուցիչը Toxoplasma gondii (T. gondii) կոչվող միաբջիջ մակաբույծն է, որը կարող է վարակել կենդանիների և թռչունների մեծ մասին:

Տոքսոպլազման իր ամբողջական վերարտադրողական շղթան (կենսական ցիկլ) անցնում է տնային և վայրի կատուների օրգանիզմներում, որոնք համարվում են մակաբույծի գլխավոր օջախները:

Կատուների արտաթորանքները պարունակում են մակաբույծի վերարտադրման միջանկյալ փուլ հանդիսացող չհասունացած ձվիկներ (օվոցիստ): Մինչև հասունանալը դրանք արտաքին միջավայրում կարող են պահպանվել ամիսներ շարունակ՝ հողով և ջրով փոխանցվելով բույսերին, կենդանիներին և մարդկանց: Երբ մակաբույծը հայտնվում է նոր տիրոջ օրգանիզմում, կենսական ցիկլը շարունակվում է՝ առաջացնելով վարակ:

Երբ դուք գործնականում առողջ եք, ձեր իմունային համակարգը վերահսկում է մակաբույծներին: Դրանք մնում են ձեր օրգանիզմում, բայց ակտիվ չեն: Սա հաճախ զարգացնում է կայուն իմունիտետ: Երբ դուք կրկին վարակվում եք մակաբույծով, իմունային համակարգը «մաքրում է» ձեր օրգանիզմը մակաբույծներից:

Սակայն, երբ ձեր իմունային համակարգը թուլացած է, մակաբույծի կենսական ցիկլը վերսկսվում է՝ առաջացնելով նոր ակտիվ վարակ, որը կարող է հանգեցնել լուրջ խանգարումների և բարդությունների:

Մարդիկ հաճախ տոքսոպլազմայով վարակվում են հետևյալ ուղիներից մեկնումեկով:

• Մակաբույծ պարունակող կատվի արտաթորանքներ. որս անող կամ հում մսով սնվող կատուները հավանական է, որ կրեն տոքսոպլազմա մակաբույծներ: Դուք կարող եք վարակվել, եթե կատվի արտաթորանքների հետ շփված ինչ-որ բանին ձեռք տալուց հետո հետո հպվեք ձեր բերանին: Նման իրավիճակներից են այգեգործակական աշխատանքները կամ կատվի կեղտամանը մաքրելը:
• Վարակված սնունդ կամ ջուր. կիսաեփ տավարի, գառան, խոզի, եղնիկի, հավի միսը կամ խեցեմորթիները կարող են պարունակել մակաբույծ: Չպաստերիզացված այծի կաթը և չզտված ջուրը նույնպես կարող են դառնալ վարակի աղբյուր:
• Չլվացած մրգեր և բանջարեղեններ. մրգերի և բանջարեղենների մակերևույթները կարող են պարունակել մակաբույծ:
• Վարակված խոհանոցային պարագաներ. մակաբույծներ կարող են հայտնաբերվել հում մսի կամ չլվացած մրգերի ու բանջարեղենների հետ շփված դանակների, ափսեների, խոհանոցային տախտակների կամ այլ պարագաների վրա:
• Վարակված օրգանի փոխպատվաստում կամ արյան փոխներարկում. խիստ հազվադեպ տոքսոպլազմայի մակաբույծները կարող են փոխանցվել փոխպատվաստված օրգանի կամ փոխներարկված արյան միջոցով:

Ռիսկի գործոններ

Տոքսոպլազման հայտնաբերվում է աշխարհի բոլոր տարածաշրջաններում և ցանկացած մարդ կարող է վարակվել:

Տոքսոպլազմոզից ծանր խանգարումների ռիսկերը ներառում են այն ամենը, ինչը կարող է կանխել վարակի դեմ իմունային համակարգի պայքարը: Օրինակներից են՝

• ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ վարակ
• քաղցկեղի դեմ քիմիոթերապիա
• բարձր դեղաչափերով ստերոիդներ
• փոխպատվաստված օրգանի պոկումը կանխարգելող դեղամիջոցներ (իմունոսուպրեսորներ):