1-ին տիպի դիաբետ. պատճառներ

1-ին տիպի դիաբետի հստակ պատճառը հայտնի չէ, սակայն, համաձայն ընդունված տեսության հիվանդության հիմքում ընկած են աուտոիմուն խանգարումները է:

Մասնավորապես, 1-ին տիպի դիաբետի ժամանակ իմունային համակարգը, որը նորմայում պայքարում է վնասակար բակտերիաների և վիրւսների դեմ, սխալմամբ «գրոհում» և վնասում է ենթաստամոքսային գեղձի ինսուլին արտադրող (Լանգերհանսի կղզյակների) բջիջները։ Այլ հնարավոր պատճառներից են՝

• գենետիկա (ժառանգականություն)
• վիրուսների և այլ միջավայրային գործոնների ազդեցություն:

1-ին տիպի դիաբետի զարգացման օղակները

Ինսուլինի դերը

Երբ ենթաստամոքսային գեղձի կղզյակների բջիջների զգալի քանակություն քայքայվում է, ինսուլինի արտադրությունը քչանում կամ ընդհանրապես դադարում է: Ինսուլինը հորմոն է, որն արտադրվում է ստամոքսի հետևում գտնվող ենթաստամոքսային գեղձի Լանգերհանսի կղզյակների բետա բջիջներում և կարգավորում օրգանիզմի կողմից շաքարի (գլյուկոզ) յուրացումը հետևյալ փոխկապակցված մեխանիզմներով՝

• ենթաստամոքսային գեղձն արյան հուն է ուղարկում ինսուլին (կոչվում է սեկրեցիա)
• արյան հետ շրջանառող ինսուլինը թույլ է տալիս, որ շաքարը ներթափանցի բջիջներ
  
• ինսուլինը նվազեցնում է արյան մեջ շաքարի մակարդակը
• երբ արյան շաքարի մակարդակն ընկնում է, է ենթաստամոքսային գեղձի կողմից ինսուլինի սեկրեցիան ևս նվազում է:

Գլյուկոզի դերը

Գլյուկոզը շաքար է, որը հանդիսանում է մկանների և մյուս հյուսվածքների բջջների էներգիայի գլխավոր աղբյուրը: Գլյուկոզի յուրացումը և կարգավորումը ներառում է հետևյալը՝

• մենք գլյուկոզ ստանում ենք երկու հիմնական աղբյուրից՝ սնունդ և լյարդ
• սննդով ստացված գլյուկոզը ներծծվում է արյան հուն, որտեղից ինսուլինի օգնությամբ ներթափանցում բջիջներ
• լյարդը գլյուկոզը պահեստավորում է գլիկոգենի տեսքով
• երբ արյան գլյուկոզի մակարդակները ցածր են, օրինակ, երբ դուք երկար ժամանակ սնունդ չեք ստացել, լյարդը տրոհում է պահեստավորված գլիկոգենը և ստանում գլյուկոզ՝ պահպանելով վերջինիս մակարդակը նորմալ միջակայքում:

1-ին տիպի դիաբետի ժամանակ բացակայում է գլյուկոզի մուտքը բջիջներ ապահովող ինսուլինը, որի պատճառով շաքարը սկսում է կուտակվել արյան մեջ: Սա կարող է առաջացնել տարբեր, այդ թվում՝ կյանքին սպառնացող բարդություններ:

Ռիսկի գործոններ

1-ին տիպի դիաբետի հայտնի ռիսկի գործոններից են՝

• ընտանեկան պատմություն. եթե ձեր ծնողներից կամ արյունակից հարազատներից մեկնումեկն ունի 1-ին տիպի դիաբետ, ձեզ մոտ հիվանդության զարգացման ռիսկը քիչ բարձրանում է
• գենետիկա. որոշ գեների առկայությունը վկայում է 1-ին տիպի դիաբետի զարգացման բարձրացած ռիսկի մասին
• աշխարհագրություն. հասարակածից հեռանալիս 1-ին տիպի դիաբետի հաճախականությունը հակված է բարձրանալու
• տարիք. 1-ին տիպի դիաբետը կարող է ի հայտ գալ ցանկացած տարիքում, սակայն ունի երկու հանդիպման հաճախականության երկու «պիկ»՝ 4-7 տարեկան և 10-14 տարեկան երեխաների շրջանում: