Ակնե. պատճառներ
04-06-2018
2 րոպե
Ակնեն մաշկի ճարպամազային ապարատի ախտահարումն է, որի պատճառը մինչև վերջ հայտնի չէ։
Այնուամենայնիվ, հայտնի են ակենի առաջացման 4 հիմնական գործոնները՝
- ավելցուկային ճարպի արտադրություն
- մազապարկի խցանում ճարպով և մահացած մաշկի բջիջներով
- բակտերիա (վարակ)
- բորբոքում:
Տիպիկ դեպքերում ակնեն հայտնվում է դեմքին, ճակատին, կրծքին, թիկունքին և ուսերին, քանի որ այս շրջանների մաշկը պարունակում է ամենաշատ ճարպագեղձերը: Մազապարկերը միացած են ճարպագեղձերին:
Ակնեի ամենավաղ ախտաբանական փոփոխությունը խցանի ձևավորումն է (միկրոկոմեդոն), որը փակում մազապարկի անցքը: Արգելափակված ճարպի մեծ քանակությունը միմյանց է սոսնձում մաշկի մահացած բջիջները: Մազապարկն ուռչում է և ձևավորվում է սպիտակ կամ փակ կորյակի (կոմեդոն, որը կարող է բացվել դեպի մաշկի մակերևույթ և օդի ազդեցությամբ մգանալ՝ առաջացնելով սև կամ բաց կորյակ: Հանգույցիկը՝ մաշկից բարձրացած սպիտակ կենտրոնով կարմիր գոյացությունը զարգանում է, երբ մազապարկը բորբոքվում կամ բակտերիաներով վարակվում է: Խցանումը և մազապարկի խոր բորբոքումն առաջացնում են դեպի մաշկի մակերևույթ ուղղված բշտաձև գոյացություն (կիստա), որը վարակի միանալու դեպքում վերածվում է թարախաբշտի: Ակնեի ձևավորման մեջ քրտնագեղձերը չեն մասնակցում:
Կան որոշ գործոններ, որոնք կարող են խթանել ակնեի առաջացումը կամ վատթարացնել արդեն առաջացած ակնեի ընթացքը:
- Հորմոնային փոփոխություններ. արական հորմոնները՝ անդրոգենները, որոնց մակարդակը բարձրանում է տղաների և աղջիկների սեռահասունացման ընթացքում, առաջացնում են ճարպագեղձերի մեծացում և ճարպի արտադրության խթանում, ինչպես նաև ճարպի մածուցիկացում (պնդացում): Միջին տարիքին բնորոշ հորմոնային տեղաշարժերը, հատկապես կանանց շրջանում նույնպես կարող են բերել ակնեի «բռնկման»:
- Դեղամիջոցներ. ակնեի առաջացմանը նպաստող դեղամիջոցների օրինակներից են՝ կորտիկոստերոիդներ, տեստոստերոն և լիթիում:
- Սննդակարգ. հետազոտությունները վկայում են, որ որոշ սննդամթերքներ, օրինակ՝ ածխաջրերով հարուստ մթերքները (հաց, թխվածքաբլիթներ և չիփսեր) կարող են վատթարացնել ակնեի ընթացքը:
- Սթրես. սթրեսն ինքնին ակնե չի առաջացնում, սակայն կարող է վատթարացնել առկա ակնեն:
Ակնեի վերաբերյալ միֆեր
Հակառակ տարածված կարծիքներին, այս գործոններն ակնեի վրա կարող են ունենալ միայն թույլ ազդեցություն՝
- շոկոլադ կամ ճարպոտ սնունդ
- մաշկի հիգիենա
- կոսմետիկ միջոցներ (հատկապես, եթե յուղային չեն և կանոնավոր կերպով հեռացվում են):
Ռիսկի գործոններ
- Տարիք. ակնե կարող է հայտնվել բոլոր տարիքներում, սակայն առավել հաճախ հանդիպում է դեռահասների շրջանում:
- Հորմոնային փոփոխություններ. սեռահասունացումը կամ հղիությունը բնորոշվում են հորմոնային մեծ տեղաշարժերով: Որոշ տվյալներ վկայում են, որ ակնեի վատթարացմանը կարող է նպաստել նաև ձվարանների պոլիկիստոզը:
- Ընտանեկան պատմություն. ակնեի առաջացման մեջ գենետիկան ունի որոշակի դեր: Եթե երկու ծնողն էլ ունեցել են ակնե, նրանց երեխաների մոտ ակնեի հավանականությունը բարձրանում է:
- Ճարպային կամ յուղային նյութեր. ակնե կարող է առաջանալ այն շրջանում, որտեղի մաշկը շփվել է յուղային լոսյոնի կամ նրբաքսուքի հետ (կրեմ):
- Մաշկի վրա ճնշում կամ մաշկի հարում. նման վիճակ կարող են պատճառել հեռախոսները, բջջայինները, սաղավարտները, կիպ օձիքները և ուսապարկերը:
Հոդվածը վերանայվել է՝ 01-06-2021
