Գրադարան
Ալցհեյմերի հիվանդություն. ախտանիշներ
4 րոպե
Հիշողության կորուստը Ալցհեյմերի հիվանդության հիմնական ախտանիշն է:
Վաղ նշանները ներառում են վերջին իրադարձությունները կամ խոսակցությունները հիշելու դժվարությունը: Սակայն հիշողությունն աստիճանաբար վատանում է, և հիվանդության առաջընթացին զուգահեռ զարգանում են բազմաթիվ լրացուցիչ ախտանիշներ:
Սկզբում մարդը կարող է տեղյակ լինել, որ դժվարանում է հիշել իրերը և հստակ մտածել: Քանի որ ախտանշանները վատթարանում են, ընտանիքի անդամը կամ ընկերը կարող է ավելի շատ նկատել խնդիրները:
Ալցհեյմերի հիվանդության հետ կապված գլխուղեղային փոփոխությունները հանգեցնում են խնդիրների հարաճուն ավելացման և խորացման: Ալցհեյմերի հիվանդության ծանր փուլում մարդը դառնում է խիստ ապակողմնորոշված, շփոթված և լիովին կախված այլ մարդկանց օգնությունից, պարուրված է ցնորքներով և զառանցանքներով: Հիվանդության հարաճուն զարգացումը հանգեցնում է քնի խանգարման, ակամա միզումների կամ անկղապահության, ախորժակի վատթարացման և հյուծան, վարակների նկատմամբ խոցելիության բարձրացման, կարճատև կամ երկարատև հիշողության խիստ կորստի և ի վերջո՝ մահվան:
Հիշողություն
Յուրաքանչյուր ոք երբեմն ունենում է հիշողության կարճատև կորուստ, սակայն Ալցհեյմերի հիվանդության հետ կապված հիշողության կորուստը պահպանվում և հարաճուն վատանում է: Ժամանակի ընթացքում հիշողության կորուստը ազդում է աշխատավայրում կամ տանը գործելու ունակության վրա:
Ալցհեյմերի հիվանդություն ունեցող մարդիկ կարող են՝
- կրկնել նախադասությունները և հարցերը կրկին ու նորից
- մոռանալ խոսակցությունները, հանդիպումները կամ իրադարձությունները
- տեղադրել իրերը սխալ տեղում՝ հաճախ դրանք դնելով անիմաստ վայրերում
- շփոթվել կամ կորել այն վայրերում, որոնք նախկինում լավ գիտեին
- ի վերջո, մոռանալ ընտանիքի անդամների և առօրյա իրերի անունները
- ունենալ դժվարություններ առարկաների համար ճիշտ բառեր գտնելու, մտքեր արտահայտելու կամ զրույցներին մասնակցելու հարցերում:
Մտածողություն և պատճառաբանություն
Ալցհեյմերի հիվանդությունը դժվարացնում է կենտրոնանալը և մտածելը, հատկապես վերացական հասկացությունների հետ կապված իրավիճակներում, ինչպիսիք են թվերը:
Հատկապես դժվարանում է միանգամից մեկից ավելի առաջադրանք կատարելը: Հնարավոր է, որ դժվար լինի ֆինանսներ կառավարելը, չեկային գրքույկները վարելը կամ կոմունալ վճարումները ժամանակին կատարելը: Ի վերջո, Ալցհեյմերի հիվանդություն ունեցող մարդը չի կարողանում ճանաչել և գործ ունենալ թվերի հետ:
Դատողություններ անելը և որոշումներ կայացնելը
Ալցհեյմերի հիվանդությունը հանգեցնում է առօրյա իրավիճակներում խելամիտ որոշումներ կայացնելու և դատողությունների ունակության անկմանը: Օրինակ, մարդը կարող է վատ ընտրություն կատարել սոցիալական միջավայրում կամ հագուստ կրել սխալ տեսակի եղանակի համար: Ինչ-որ մեկի համար կարող է ավելի դժվար լինել առօրյա խնդիրներին արձագանքելը։ Օրինակ, մարդը կարող է չիմանալ, թե ինչպես վարվել գազօջախի վրա այրվող սննդի հետ կամ մեքենա վարելիս որոշումներ կայացնել:
Ծանոթ առաջադրանքների պլանավորում և կատարում
Սովորական գործողությունները, որոնք պահանջում են հերթական փուլերի կատարում, դառնում են անլուծելի թվացող տանջանքի առարկա: Սա կարող է ներառել կերակուր պատրաստելը կամ սիրելի խաղ խաղալը: Ի վերջո, Ալցհեյմերի հիվանդություն ունեցող մարդիկ մոռանում են, թե ինչպես կատարել առօրյա գործերը, ինչպիսիք են հագնվելը և լողանալը:
Անձնային և վարքի փոփոխություններ
Ալցհեյմերի հիվանդության ժամանակ տեղի ունեցող ուղեղային փոփոխությունները կարող են ազդել տրամադրության և վարքագծի վրա: Խնդիրները կարող են ներառել հետևյալը՝
- դեպրեսիա
- միջոցառումների նկատմամբ հետաքրքրության կորուստ կամ անտարբերություն
- սոցիալական մեկուսացում
- տրամադրության տատանումներ
- հուզական անկայունություն, որն արտահայտվում է լացով, հանկարծակի ագրեսիայով, խնամողների և օգնողների նկատմամբ դիմադրություն ցուցաբերելով
- անվստահություն ուրիշների նկատմամբ
- զայրույթ կամ ագրեսիա
- քնի սովորությունների փոփոխություն
- աննպատակ թափառում կամ շրջիկամոլություն
- արգելափակումների կորուստ
- կպչուն կամ կրկնողական վարք
- անձնական հիգիենայի և ինքնախնամքի անտեսում
- զառանցանքներ, օրինակ՝ հավատալը, որ ինչ-որ բան գողացել են, որոնք հաճախ սրանում են գիշերային ժամերին
- ցնորքներ (հալյուցինացիաներ), երբ սկսում է լսել կամ տեսնել բաներ, որոնք իրականում գոյություն չունեն:
Պահպանված հմտություններ
Չնայած հիշողության և հմտությունների լուրջ փոփոխություններին, Ալցհեյմերի հիվանդությամբ տառապող մարդիկ կարողանում են պահպանել որոշ հմտություններ, նույնիսկ երբ ախտանիշները վատթարանում են: Պահպանված հմտությունները կարող են ներառել գրքեր կարդալը կամ լսելը, պատմություններ պատմելը, հիշողությունները կիսելը, երգելը, երաժշտություն լսելը, պարելը, նկարելը կամ որևէ արհեստով զբաղվելը:
Այս հմտությունները կարող են պահպանվել ավելի երկար, քանի որ դրանք վերահսկվում են գլխուղեղի այն շրջանների կողմից, որոնք ախտահարվել են հիվանդության ավելի ուշ փուլերում:
Ե՞րբ դիմել բժշկին
Մի շարք վիճակներ կարող են հանգեցնել հիշողության կորստի կամ դեմենցիայի այլ ախտանիշների: Այդ վիճակներից մի քանիսը կարող են բուժվել: Եթե դուք մտահոգված եք ձեր հիշողության կամ մտածողության այլ հմտություններով, խոսեք ձեր բժշկի հետ:
Եթե դուք մտահոգված եք ձեր ընտանիքի անդամի կամ ընկերոջ մոտ դիտարկված մտածողության հմտություններով, խոսեք ձեր մտահոգությունների մասին և խնդրեք միասին գնալ բժշկի հետ խոսելու:
Հոդվածը տեղադրվել է՝ 18-06-2019 վերանայվել է՝ 12-03-2023
Հեղինակ
Հեղինակային բոլոր իրավունքները պատկանում են Մեդեքսին։
Մեդեքս-հեղինակների մասին
Մեր կայքի հոդվածները պատրաստվում են տարբեր ոլորտների փորձառու բժիշկների և առողջապահության մասնագետների կողմից՝ օգտագործելով բժշկագիտության վերջին տվյալները և լավագույն փորձը:
