Բուժում - Ալցհեյմերի հիվանդություն

Ալցհեյմերի հիվանդությունը դեռևս մնում է որևէ արդյունավետ բուժում չունեցող վիճակ:

Այնուամենայնիվ, բժիշկը կարող է նշանակել դեղամիջոցներ, որոնք կարող են որոշ դեպքերում դանդաղեցնել Ալցհեյմերի հիվանդության հարաճուն զարգացումը: Որոշակի առումով նաև օգտակար կարող են լինել ոչ դեղորայքային բուժման մեթոդները, օրինակ՝ ֆիզիկական ակտիվությունը, սոցիալական շփումները կամ սթրեսի կառավարումը: Ալցհեյմերի հիվանդությամբ տառապող մարդուն նաև կարող են խիստ անհրաժեշտ դառնալ խնամքի և աջակցության միջոցառումները:

Դեղորայքային բուժում

Ալցհեյմերի դեղամիջոցները կարող են օգնել հիշողության ախտանիշների և այլ ճանաչողական (կոգնիտիվ) փոփոխությունների դեպքում: Ախտանիշները բուժելու համար ներկայումս օգտագործվում են երկու տեսակի դեղամիջոցներ:

• Խոլինէսթերազի արգելակիչներ (ինհիբիտորներ). այս դեղերը ազդում են՝ խթանելով բջիջ-բջիջ հաղորդակցության մակարդակը: Դեղորայքը պահպանում է քիմիական նեյրոհաղորդիչը, որը գլխուղեղում սպառվում է Ալցհեյմերի հիվանդության պատճառով: Սրանք սովորաբար առաջին փորձարկված դեղամիջոցներն են, և մարդկանց մեծամասնությունը նկատում է ախտանիշների թեթև բարելավումներ: Խոլինէսթերազի ինհիբիտորները կարող են բարելավել վարքի հետ կապված ախտանիշները, ինչպիսիք են դյուրագրգռությունը կամ դեպրեսիան: Դրանք ընդունվում է բերանային (օրալ) կամ տրվում որպես մաշկային սպեղանիներ: Ավելի հաճախ նշանակվող խոլինէսթերազի ինհիբիտորներից են՝ Դոնեպեզիլ (Արիցեպտ, Ադլարիտի), Գալանտամին (Ռազադին) և Ռիվաստիգմին մաշկային սպեղանի (Էքսելոն): Այս դեղերի հիմնական կողմնակի ազդեցություններից են փորլուծությունը, սրտխառնոցը, ախորժակի կորուստը և քնի խանգարումները: Սրտային որոշ խանգարումներ ունեցող մարդկանց մոտ լուրջ կողմնակի ազդեցություններից է անկանոն սրտազարկը (առիթմիա):
• Մեմանտին (Նամենդա). այս դեղամիջոցն ազդում է գլխուղեղի բջիջների մեկ այլ հաղորդակցման ցանցում և դանդաղեցնում է չափավոր և ծանր Ալցհեյմերի հիվանդության ախտանիշների հարաճուն զարգացումը: Այն երբեմն օգտագործվում է խոլինէսթերազի ինհիբիտորի հետ համատեղ: Համեմատաբար հազվադեպ ի հայտ եկող կողմնակի ազդեցություններից են գլխապտույտը և շփոթվածությունը:
• 2021 թվականի հունիսին ԱՄՆ Սննդամթերքի և դեղերի գործակալությունը (FDA) հաստատել է Ադուկանումաբը (Ադուհելմ) Ալցհեյմերի հիվանդության որոշ դեպքերի բուժման համար: Դեղամիջոցն ուսումնասիրվել է Ալցհեյմերի վաղ հիվանդությամբ ապրող, այդ թվում՝ Ալցհեյմերի հիվանդության պատճառով ճանաչողական թեթև խանգարում ունեցող մարդկանց մոտ: Այս դեղամիջոցը հաստատվել է ԱՄՆ-ում, քանի որ հեռացնում է գլխուղեղի ամիլոիդային թիթեղիկները։ Սակայն ուսումնասիրություններն այն մասին, թե որքանով է այն արդյունավետ ճանաչողական անկումը դանդաղեցնելու համար, խառն են: Հետևաբար, այն լայնորեն չի օգտագործվում:
• Ալցհեյմերի հիվանդության մեկ այլ դեղամիջոց՝ Լեկանեմաբը (Լեքեմբի), խոստումնալից է Ալցհեյմերի թեթև հիվանդությամբ և Ալցհեյմերի հիվանդության հետևանքով ճանաչողական թույլ խանգարում ունեցող մարդկանց համար: FDA-ն այս դեղամիջոցը հաստատել է 2023 թվականին։ 3-րդ փուլի կլինիկական փորձարկումը ցույց է տվել, որ դեղամիջոցը 27%-ով դանդաղեցրել է Ալցհեյմերի վաղ հիվանդությամբ տառապողների ճանաչողական անկումը: Լեկանեմաբն ազդում է՝ կանխելով գլխուղեղի ամիլոիդային վահանիկների կուտակումը: Այս հետազոտությունը մինչ այժմ ամենամեծն էր՝ պարզելու, թե արդյոք գլխուղեղից ամիլոիդային վահանիկների կուտակումների «մաքրելը» կարող են դանդաղեցնել հիվանդության զարգացումը: Մեկ այլ ուսումնասիրություն ուսումնասիրում է, թե որքան արդյունավետ կարող է լինել Լեկանեմաբը Ալցհեյմերի հիվանդության վտանգի տակ գտնվող մարդկանց համար, ներառյալ այն մարդկանց համար, ովքեր ունեն այդ հիվանդությամբ առաջին կարգի ազգական, օրինակ՝ ծնող կամ քույր կամ եղբայր:

Երբեմն կարող են նշանակվել այլ դեղամիջոցներ, ինչպիսիք են հակադեպրեսանտները, որոնք կարող են օգնել վերահսկելու Ալցհեյմերի հիվանդության հետ կապված վարքային ախտանիշները:

Ապահով և աջակցող միջավայրի ստեղծում

Ցանկացած բուժման ծրագրի կարևոր մասը Ալցհեյմերի հիվանդությամբ տառապող անձի կարիքներին համապատասխան միջավայրի ապահովումն է: Ստեղծեք և ամրապնդեք առօրյա սովորույթներ և կրճատեք հիշողություն պահանջող առաջադրանքները: Այս քայլերը կարող են կյանքը շատ ավելի հեշտ դարձնել:

Սրանք ուղիներ են՝ աջակցելու մարդու բարեկեցության զգացմանը և շարունակական գործելու կարողությանը:

• Բանալիները, դրամապանակները, բջջային հեռախոսները և այլ թանկարժեք իրերը պահեք տանը, որպեսզի դրանք չկորչեն:
• Պահեք ձեր դեղերն ապահով վայրում: Դեղաչափերին հետևելու համար օգտագործեք ամենօրյա ստուգաթերթ:
• Կազմակերպեք, որ ֆինանսները լինեն ավտոմատ վճարման համակարգերում:
• Ալցհեյմերի հիվանդությամբ մարդու մոտ թողեք բջջային հեռախոս՝ տեղորոշման հետագծմամբ: Հեռախոսի մեջ ավելացրեք կարևոր հեռախոսահամարները:
• Տեղադրեք ազդանշանային սենսորներ դռների և պատուհանների վրա:
• Համոզվեք, որ կանոնավոր այցերը հնարավորինս նույն օրը և նույն ժամին են:
• Օգտագործեք օրացույց կամ գրատախտակ՝ ամենօրյա օրակարգին հետևելու համար:
• Հեռացրեք ավելորդ կահույքը, քայլելուն խոչընդոտող հատակի լարերը, փոքր առարկաները և գորգերը։
• Տեղադրեք ամուր բազրիքներ աստիճանների վրա և լոգասենյակներում:
• Համոզվեք, որ կոշիկները և հողաթափերը հարմարավետ են և ապահովում են լավ ճկվածություն:
• Նվազեցրեք հայելիների քանակը: Ալցհեյմերի հիվանդությամբ մարդկանց հայելիներում պատկերները կարող են շփոթեցնող կամ վախեցնող դառնալ:
• Համոզվեք, որ Ալցհեյմերի հիվանդությամբ մարդը կրում է ID կամ բժշկական զգուշացման ապարանջան:
• Տանը պահեք լուսանկարներ և այլ նշանակություն ունեցող առարկաներ: