Պատճառներ - ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ

ՄԻԱՎ-ի պատճառը վիրուս է՝ մարդու իմունային անբավարարության վիրուսը:

Այն կարող է տարածվել սեռական շփման, ապօրինի թմրամիջոցների ներարկային օգտագործման կամ ընդհանուր ասեղների օգտագործման, վարակված արյան հետ շփման կամ մորից երեխային՝ հղիության, ծննդաբերության կամ կրծքով կերակրման ժամանակ:

ՄԻԱՎ-ը ոչնչացնում է CD4 T բջիջները՝ արյան սպիտակ բջիջների (լեյկոցիտների) տեսակ, որոնք կոչվում են T լիմֆոցիտներ և առողջ մարդու մոտ արյան 1 միկրոլիտրում (մկլ) 800-1200 են: CD4 T բջիջները մեծ դեր են խաղում՝ օգնելով ձեր օրգանիզմին պայքարելու հիվանդությունների դեմ: Որքան քիչ CD4 T բջիջներ ունեք, այնքան ձեր իմունային համակարգը թուլացած է:

Գոյություն ունի ՄԻԱՎ-ի երկու տեսակ՝ ՄԻԱՎ 1 և ՄԻԱՎ 2։ ՄԻԱՎ 1-ը տարածված է բոլոր մայրցամաքներում և առանցքային դեր է խաղում հիվանդության համաճարակի զարգացման մեջ, իսկ ՄԻԱՎ 2-ն ավելի հաճախ հանդիպում է Արևմտյան Աֆրիկայում։

Ինչպե՞ս է ՄԻԱՎ-ը վերածվում ՁԻԱՀ-ի

Դուք կարող եք ունենալ ՄԻԱՎ վարակ՝ սակավ կամ առանց ախտանիշների, տարիներ շարունակ, մինչև այն վերածվի ՁԻԱՀ-ի: ՁԻԱՀ-ն ախտորոշվում է, երբ CD4 T բջիջների քանակը իջնում է 200-ից կամ դուք ունեք ՁԻԱՀ-ի որոշող բարդություններ, ինչպիսիք են ծանր վարակը կամ քաղցկեղը:

Ինչպե՞ս է ՄԻԱՎ-ը տարածվում

ՄԻԱՎ-ով վարակվելու համար վարակված արյունը, սերմնահեղուկը կամ հեշտոցային արտադրուկները պետք է ներթափանցեն ձեր օրգանիզմ: Դա կարող է տեղի ունենալ մի քանի ճանապարհով:

• Սեռական հարաբերությամբ. դուք կարող եք վարակվել, եթե հեշտոցային (վագինալ) , հետանցքային (անալ) կամ բերանային (օրալ) սեռական հարաբերություն եք ունենում վարակված զուգընկերոջ հետ, որի արյունը, սերմնահեղուկը կամ հեշտոցային արտադրուկները մուտք են գործում ձեր օրգանիզմ: Վիրուսը կարող է ներթափանցել ձեր օրգանիզմ բերանի խոցերի կամ փոքր ճաքերի միջոցով, որոնք երբեմն զարգանում են ուղիղ աղիքում կամ հեշտոցում սեռական գործունեության ընթացքում:
• Ընդհանուր (համատեղ) օգտագործման ասեղներով. վարակված ներարկման թմրամիջոցների պարագաների՝ ասեղներ և ներարկիչների օգտագործումը ձեզ դնում է ՄԻԱՎ-ի և այլ վարակիչ հիվանդությունների, օրինակ՝ հեպատիտի բարձր ռիսկի տակ:
• Արյան փոխներարկմամբ. որոշ դեպքերում վիրուսը կարող է փոխանցվել արյան փոխներարկման միջոցով: Հիվանդանոցները և արյան բանկերը ստուգում են դոնորական արյունը ՄԻԱՎ-ի նկատմամբ, ուստի այս ռիսկը շատ փոքր է ԱՄՆ-ում և միջինից բարձր եկամուտ ունեցող այլ երկրներում: Ռիսկը կարող է ավելի բարձր լինել ցածր եկամուտ ունեցող երկրներում, որոնք ի վիճակի չեն սքրինինգի ենթարկել դոնորական բոլոր արյունները:
• Հղիության կամ ծննդաբերության ընթացքում կամ կրծքով կերակրման ընթացքում. վարակված մայրերը կարող են վիրուսը փոխանցել իրենց երեխաներին: ՄԻԱՎ-ի փոխանցման այս ուղին նաև կոչվում է ուղղահայաց կամ մորից երեխային: ՄԻԱՎ վարակակիր և հղիության ընթացքում վարակի բուժում ստացող մայրերը կարող են զգալիորեն նվազեցնել իրենց երեխաներին վարակելու ռիսկը:

Ինչպե՞ս չի փոխանցվում ՄԻԱՎ-ը

Դուք չեք կարող ՄԻԱՎ-ով վարակվել սովորական շփման միջոցով: Դա նշանակում է, որ դուք չեք կարող վարակվել ՄԻԱՎ-ով կամ ՁԻԱՀ-ով վարակված անձի հետ գրկելով, համբուրվելով, պարելով կամ սեղմելով ձեռքերը:

ՄԻԱՎ-ը չի տարածվում օդի, ջրի կամ միջատների խայթոցների միջոցով:

Ռիսկի գործոններ

Ցանկացած տարիքի, ռասայի, սեռի կամ սեռական կողմնորոշման ցանկացած ոք կարող է վարակվել ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ով: Այնուամենայնիվ, դուք ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի ամենամեծ վտանգի տակ եք հետևյալ դեպքերում կամ իրավիճակներում:

• Ունեք անպաշտպան սեռական հարաբերություն. ամեն անգամ սեռական հարաբերություն ունենալիս օգտագործեք նոր լատեքսային կամ պոլիուրեթանային պահպանակ: Հետանցքային (անալ) սեքսն ավելի ռիսկային է, քան հեշտոցայինը (վագինալը): ՄԻԱՎ-ով վարակվելու ձեր վտանգը մեծանում է, եթե ունեք բազմաթիվ սեռական զուգընկերներ:
• Ունեք սեռավարակ. բազմաթիվ սեռավարակներ առաջացնում են բաց վերքեր ձեր սեռական օրգանների վրա: Այս խոցերը գործում են որպես ՄԻԱՎ-ի մուտքի դռներ դեպի ձեր օրգանիզմ:
• Օգտագործում եք ապօրինի ներարկային թմրամիջոցներ. մարդիկ, ովքեր օգտագործում են ապօրինի ներարկման դեղամիջոցներ, հաճախ օգտվում են ընդհանուր ասեղներից և ներարկիչներից: Սա նրանց ենթարկում է այլ մարդկանց արյան կաթիլներով վարակվելու մեծ ռիսկի: