Բուժում - Փսորիազ

Պսորիազի բուժման նպատակն է դադարեցնել մաշկի բջիջների խիստ արագ աճը և հեռացնել թեփուկները:

Բուժման տարբերակները ներառում են նրբաքսուքներ (կրեմներ) և քսուքներ (տեղային բուժում), լուսային թերապիա (ֆոտոթերապիա) և բերանային (օրալ) կամ ներարկային դեղամիջոցներ:

Թե ինչ բուժում կստանաք, կախված է նրանից, թե որքան ծանր է ձեր փսորիազը և որքանով է այն արձագանքում նախորդ բուժմանը և ինքնօգնության միջոցառումներին: Հնարավոր է, որ ձեզ անհրաժեշտ լինի փորձել տարբեր դեղամիջոցներ կամ բուժման մեթոդների համակցություն՝ նախքան արդյունավետ մոտեցում գտնելը: Նույնիսկ հաջող բուժման դեպքում, սովորաբար հիվանդությունը վերադառնում է, որը կոչվում է ախտադարձ (ռեցիդիվ):

Տեղային բուժումներ

• Կորտիկոստերոիդներ. այս դեղերը թեթև և միջին ծանրության փսորիազի բուժման ամենահաճախ նշանակվող դեղամիջոցներն են, որոնք մեղմացնում են ախտահարված մաշկի բորբոքումը և քորը: Դրանք հասանելի են յուղերի, նրբաքսուքների (կրեմների), քսուքների, լոսյոնների, գելերի, փրփուրների, սփրեյների և շամպունների տեսքով: Թույլ կորտիկոստերոիդային քսուքները (Հիդրոկորտիզոն) սովորաբար խորհուրդ են տրվում զգայուն շրջանների համար, ինչպիսիք են դեմքը կամ մաշկային ծալքերը, ինչպես նաև լայն տարածուն բծերը բուժելու համար: Տեղային կորտիկոստերոիդները կարող են կիրառվել օրական մեկ անգամ՝ սրացման փուլում և օրը մեջ կամ հանգստյան օրերին՝ ախտադադարի (ռեմիսիայի) ժամանակ: Ձեր բժիշկը կարող է նշանակել ավելի ուժեղ կորտիկոստերոիդային նրբաքսուք կամ քսուք՝ Տրիամցինոլոն (Տրիանեքս) կամ Կլոբետազոլ (Կորմաքս, Տեմովատե և այլն)՝ ավելի փոքր մակերեսների, ավելի քիչ զգայուն կամ ավելի «ագրեսիվ» բուժում պահանջող շրջանների համար: Ուժեղ կորտիկոստերոիդների երկարատև օգտագործումը կամ չափից ավելի օգտագործումը կարող է բարակեցնել մաշկը: Ժամանակի ընթացքում տեղային կորտիկոստերոիդների ազդեցությունը կարող է թուլանալ, ուստի, ցանկալի է այս դեղերն օգտագործել կարճ ժամանակի ընթացքում, օրինակ՝ հիվանդության բռնկման ժամանակ: Տեղային կորտիկոստերոիդները կարող են զուգակցվել այլ բուժումների հետ։
• Վիտամին D-ի համարժեքներ (անալոգներ). վիտամին D-ի սինթետիկ ձևերը, ինչպիսիք են Կալցիպոտրիենը (Դոնովեքս, Սորիլուքս) և Կալցիտրիոլը (Վեկտիկալ) դանդաղեցնում են մաշկի բջիջների աճը: Այս տեսակի դեղամիջոցը կարող է օգտագործվել առանձին կամ տեղային կորտիկոստերոիդների հետ միասին: Կալցիտրիոլը կարող է ավելի քիչ գրգռել մաշկի զգայուն շրջանները: Կալցիպոտրիենը և կալցիտրիոլը սովորաբար ավելի թանկ են, քան տեղային կորտիկոստերոիդները:
• Ռետինոիդներ. վիտամին A-ի ածանցյալ հանդիսացող Տազարոտենը (Տազորակ, Ավագե և այլն) հասանելի է գելի կամ նրբաքսուքի տեսքով: Այն կիրառվում է օրական մեկ կամ երկու անգամ: Ամենատարածված կողմնակի ազդեցություններն են մաշկի գրգռվածությունը և լույսի նկատմամբ զգայունության բարձրացումը: Տազարոտենը խորհուրդ չի տրվում օգտագործել հղիության կամ կրծքով կերակրման ժամանակ կամ հղիանալու մտադրության դեպքում:
• Կալցինուրինի արգելակիչներ (ինհիբիտորներ). կալցինուրինի ինհիբիտորները, ինչպիսիք են Տակրոլիմուսը (Պրոտոպիկ) և Պիմերկրոլիմուսը (Էլիդել), հանգստացնում են ցանը և նվազեցնում թեփուկների կուտակումը: Դրանք կարող են հատկապես օգտակար լինել բարակ մաշկի հատվածներում, ինչպիսիք են աչքերի շուրջը, որտեղ ստերոիդային քսուքները կամ ռետինոիդները գրգռում կամ վնասակար են: Կալցինուրինի ինհիբիտորները խորհուրդ չի տրվում հղիության կամ կրծքով կերակրման ժամանակ կամ հղիանալու մտադրության դեպքում: Այս դեղը նախատեսված չէ նաև երկարաժամկետ օգտագործման համար՝ մաշկի քաղցկեղի և լիմֆոմայի հավանական աճող ռիսկի պատճառով:
• Սալիցիլաթթու. Սալիցիլաթթվի շամպունները և գլխամաշկի լուծույթները նվազեցնում են գլխամաշկի փսորիազի թեփուկացումը: Դրանք հասանելի են առանց դեղատոմսի կամ դեղատոմսով դեղերի հզորությամբ: Այս տեսակի արտադրանքը կարող է օգտագործվել առանձին կամ այլ տեղային բուժման միջոցների հետ միասին, քանի որ նախապատրաստում է գլխամաշկը դեղորայքն ավելի հեշտ ներծծելու համար:
• Ածխի խեժ. ածխի խեժը նվազեցնում է թեփուկը, քորը և բորբոքումը: Այն հասանելի է դեղատոմս պահանջող և չպահանջող տեսակներով: Այն արտադրվում է տարբեր ձևերով, օրինակ՝ շամպուն, նրբաքսուք և յուղ: Այս ապրանքները կարող են գրգռել մաշկը: Դրանք նաև ստեղծում են անհարմարություն՝ կապված շորերը կամ սպիտակեղենը կեղտոտելու հետ և կարող են ուժեղ հոտ ունենալ: Ածուխի խեժով բուժումը խորհուրդ չի տրվում հղիության կամ կրծքով կերակրման ժամանակ:
• Անթրալին. Անթրալինը խեժաքսուք է, որը դանդաղեցնում է մաշկի բջիջների աճը: Այն նաև կարող է հեռացնել թեփուկները և մաշկը դարձնել ավելի հարթ: Այն նախատեսված չէ դեմքի կամ սեռական օրգանների վրա օգտագործելու համար: Անթրալինը կարող է գրգռել մաշկը, և այն ներկում է գրեթե այն ամենը, ինչին դիպչում է: Այն սովորաբար կիրառվում է կարճ ժամանակով, իսկ հետո լվացվում:

Լուսային թերապիա (ֆոտոթերապիա)

Լուսային թերապիան միջին և ծանր փսորիազի առաջին գծի բուժում է՝ առանձին կամ դեղամիջոցների հետ համատեղ: Այն ներառում է մաշկի վրա վերահսկվող բնական կամ արհեստական լույսի ազդեցություն: Անհրաժեշտ է կրկնակի բուժում: Խոսեք ձեր բժշկի հետ այն մասին, թե արդյոք տնային ֆոտոթերապիան ձեզ համար տարբերակ է:

• Արևի լույս. արևի լույսի ամենօրյա կարճատև ազդեցությունը (հելիոթերապիա) կարող է բարելավել փսորիազի ընթացքը: Նախքան արևի ճառագայթներով բուժում սկսելը, հարցրեք ձեր բժշկին փսորիազի բուժման համար բնական լույսն օգտագործելու ամենաանվտանգ եղանակի մասին:
• Գեկերմանի թերապիա. մոտեցումը, որը համատեղում է քարածխի խեժի բուժումը լուսային թերապիայի հետ, կոչվում է Գեկերմանի թերապիա: Սա կարող է ավելի արդյունավետ լինել, քանի որ քարածխի խեժը մաշկը դարձնում է ավելի արձագանքող ուլտրամանուշակագույն Բ (ՈւՄԲ) ճառագայթների նկատմամբ:
• Լայնաշերտ ՈւՄԲ. արհեստական լույսի աղբյուրից ուլտրամանուշակագույն լայնաշերտ լույսի վերահսկվող չափաբաժինները կարող են բուժել փսորիազի առանձին բծերը, տարածված փսորիազը և փսորիազը, որը չի բարելավվում տեղային բուժումներով: Կարճաժամկետ կողմնակի ազդեցությունները կարող են ներառել բորբոքված, քոր առաջացնող, չոր մաշկը, որոնք կարող են մեղմացվել խոնավացնող միջոցներով:
• Նեղշերտ ՈւՄԲ. լուսային թերապիայի այս տեսակը կարող է ավելի արդյունավետ լինել, քան լայնաշերտ ՈւՄԲ-ով բուժումը: Շատ տեղերում այն փոխարինել է լայնաշերտ թերապիային: Այն սովորաբար իրականացվում է շաբաթական երկու կամ երեք անգամ, մինչև մաշկային ախտանիշները բարելավվեն, այնուհետև՝ ավելի հազվադեպ՝ պահպանողական թերապիայի համար: Այնուամենայնիվ, նեղշերտ ՈւՄԲ-ով ֆոտոթերապիան կարող է առաջացնել ավելի ծանր կողմնակի ազդեցություններ, քան լայնաշերտ ՈւՄԲ-ն:
• Պսորալեն գումարած ուլտրամանուշակագույն A (ՊՈւՄԱ). այս բուժումը ներառում է լույսի նկատմամբ զգայուն դեղամիջոցի (Պսորալեն) ընդունումը, նախքան ախտահարված մաշկը ՈւՄԱ-ով բուժելը: ՈւՄԱ լույսն ավելի խորն է թափանցում մաշկի մեջ, քան ՈւՄԲ լույսը, իսկ Պսորալենը մաշկը դարձնում է ավելի արձագանքող ՈւՄԱ-ի ազդեցությանը: Այս ավելի ագրեսիվ բուժումը հետևողականորեն բարելավում է մաշկը և հաճախ օգտագործվում է ավելի ծանր փսորիազի դեպքում: Կարճաժամկետ կողմնակի ազդեցությունները կարող են ներառել սրտխառնոց, գլխացավ, այրում և քոր: Հնարավոր երկարատև կողմնակի ազդեցությունները ներառում են չոր և կնճռոտ մաշկը, պեպենները, արևի նկատմամբ զգայունության բարձրացումը և մաշկի քաղցկեղի, ներառյալ մելանոմայի, ռիսկի բարձրացումը:
• Էքզիմերային լազեր. լուսային թերապիայի այս ձևով ուժեղ ուլտրամանուշակագույն լույսն ուղղված է միայն տուժած մաշկին: Էքզիմերային լազերային թերապիան պահանջում է ավելի քիչ սեանսներ, քան ավանդական ֆոտոթերապիան, քանի որ օգտագործվում է ավելի հզոր ՈւՄԲ: Կողմնակի ազդեցությունները կարող են ներառել բորբոքումը և բշտիկավորումը:

Բերանային (օրալ) կամ ներարկային դեղամիջոցներ

Եթե ունեք միջին ծանրության և ծանր փսորիազ կամ եթե այլ բուժումները չեն ազդում, ձեր բժիշկը կարող է նշանակել բերանային կամ ներարկային (համակարգային) դեղամիջոցներ: Այս դեղերից որոշներն օգտագործվում են միայն կարճ ժամանակահատվածների համար և կարող են փոխարինվել այլ բուժումներով, քանի որ դրանք ունեն ծանր կողմնակի ազդեցությունների ունակություն:

• Ստերոիդներ. եթե դուք ունեք մի քանի փոքր, մշտական փսորիազի բծեր, ձեր բժիշկը կարող է առաջարկել Տրիամցինոլոնի ներարկում հենց դրանց մեջ:
• Ռետինոիդներ. Ացիտրետինը և այլ ռետինոիդները հաբեր են, որոնք օգտագործվում են մաշկի բջիջների արագացած աճը զսպելու համար: Կողմնակի ազդեցությունները կարող են ներառել մաշկի չորությունը (շրթունքների բորբոքում) և մկանային ցավոտությունը: Այս դեղերը խորհուրդ չեն տրվում, երբ դուք հղի եք կամ կրծքով կերակրում եք, կամ եթե մտադիր եք հղիանալ:
• Կենսապատրաստուկներ. այս դեղերը, որոնք սովորաբար օգտագործվում են ներարկման միջոցով, փոխում են իմունային համակարգը այնպես, որ խանգարվում է հիվանդության ցիկլը և շաբաթների ընթացքում բարելավվում հիվանդության ախտանիշներն ու գանգատները: Այս դեղերից մի քանիսը հաստատված են միջին ծանրության և ծանր պսորիազի բուժման համար այն մարդկանց մոտ, ովքեր չեն արձագանքել առաջին գծի բուժմանը: Ընտրանքները ներառում են Ապրեմիլաստ (Օտեզլա), Էտաներցեպտ (Էնբրել), Ինֆլիքսիմաբ (Ռեմիկադ), Ադալիմումաբ (Հումիրա), Ուստեկինումաբ (Ստելարա), Սեկուկինումաբ (Սեսենտիքս), Իքսեկիզումաբ (Տոլտզ), Գուսելկումաբ (Տերմֆիա), Տիլդրակիզումաբ (Իլումզիզյա): Դրանցից երեքը՝ Էտաներցեպտը, Իքսեկիզումաբը և Ուստեկինումաբը, հաստատված են երեխաների համար: Այս տեսակի դեղերը թանկ են: Կենսաբանական դեղամիջոցները պետք է զգուշությամբ օգտագործվեն, քանի որ դրանք պարունակում են իմունային համակարգը ճնշելու վտանգ այնպիսի ձևերով, որոնք մեծացնում են լուրջ վարակների վտանգը: Մարդիկ, ովքեր ընդունում են այս բուժումը, պետք է հետազոտվեն տուբերկուլյոզի համար:
• Մետոտրեքսատ. Մետոտրեքսատը (Տրեքալ) սովորաբար ընդունվում է շաբաթական մեկ անգամ մեկ բերանային դեղաչափով, նվազեցնում է մաշկի բջիջների արտադրությունը և ճնշում բորբոքումը: Այն ավելի քիչ արդյունավետ է, քան Ադալիմումաբը և Ինֆիլիքսիմաբը: Դեղամիջոցը կարող է առաջացնել ստամոքսի խանգարում, ախորժակի կորուստ և հոգնածություն: Մարդիկ, ովքեր երկարաժամկետ Մետոտրեքսատ են ընդունում, կարիք ունեն շարունակական թեստավորման՝ վերահսկելու նրանց արյան բջիջների քանակը և լյարդի գործառույթը: Մետոտրեքսատի ընդունումը պետք է դադարեցվի հղիանալու փորձից առնվազն երեք ամիս առաջ: Այս դեղամիջոցը նաև խորհուրդ չի տրվում նրանց, ովքեր կրծքով կերակրում են:
• Ցիկլոսպորին. ծանր փսորիազի դեպքում բերանային Ցիկլոսպորինը (Գենգրաֆ, Նեօրալ, Սանդիմմուն) ճնշում է իմունային համակարգը: Արդյունավետությամբ նման է Մետոտրեքսատին, սակայն չի կարող անընդհատ օգտագործվել մեկ տարուց ավելի: Ինչպես մյուս իմունային համակարգը ճնշող դեղամիջոցները (իմունոսուպրեսորներ), Ցիկլոսպորինը մեծացնում է վարակի և այլ առողջական խնդիրների, այդ թվում՝ քաղցկեղի ռիսկը: Մարդիկ, ովքեր երկարաժամկետ ցիկլոսպորին են ընդունում, կարիք ունեն շարունակական թեստավորման՝ վերահսկելու իրենց արյան ճնշումը և երիկամների աշխատանքը: Այս դեղերը խորհուրդ չեն տրվում, երբ դուք հղի եք կամ կրծքով կերակրում եք, կամ եթե մտադիր եք հղիանալ:
• Այլ դեղամիջոցներ. Թիոգուանինը (Տաբլոիդ) և Հիդրօքսիուրեան (Դրոքիա, Հիդրեա) դեղամիջոցներ են, որոնք կարող են օգտագործվել, երբ դուք չեք կարող այլ դեղամիջոցներ ընդունել: Խոսեք ձեր բժշկի հետ այս դեղերի հնարավոր կողմնակի ազդեցությունների մասին:

Բուժման նկատառումներ

Դուք և ձեր բժիշկը կընտրեք բուժման մոտեցում՝ ելնելով ձեր կարիքներից և ձեր փսորիազի տեսակից ու ծանրության աստիճանից: Դուք, ամենայն հավանականությամբ, կսկսեք ամենաթույլ բուժումներից՝ տեղային նրբաքսուքներից և ուլտրամանուշակագույն լույսաթերապիայով (լուսաբուժում): Այնուհետև, եթե ձեր վիճակը չբարելավվի, դուք կարող եք անցնել ավելի ուժեղ բուժման:

Բշտիկավոր (պուստուլոզ) ամ էրիթրոդերմիկ փսորիազ ունեցող մարդիկ սովորաբար պետք է սկսեն ավելի ուժեղ (համակարգային) դեղամիջոցներով:

Ցանկացած իրավիճակում նպատակը բջիջների աճը դանդաղեցնելու ամենաարդյունավետ միջոցը գտնելն է՝ հնարավորինս քիչ կողմնակի ազդեցություններով:

Մինչև որևէ դեղամիջոց ընդունելը ձեր բժշկին տվեք հետևյալ հարցերը՝

• որոնք են փսորիազի բուժման ձեզ նշանակված դեղերի կողմնակի ազդեցություննները
• որոնք են օգուտները
• ինչ անել, եթե դուք չեք ընդունել հերթական դեղաչափը
• ինչ անել, եթե ձեզ մոտ ի հայտ են եկել դեղերի անցանկալի ազդեցությունները:

Եթե փսորիազի դեղերից մեկնումեկն ընդունելուց հետո զգում եք ինքնազգացողության վատացում, անմիջապես տեղեկացրեք ձեր բժշկին: Առանց բժշկին տեղեկացնելու, մի դադարեցրեք ձեզ նշանակած դեղերը կամ մի փոփոխեք դրանց դեղաչափերը: