Գրադարան

Թոքային էմբոլիա (ԹԶԹԷ)

Թոքային էմբոլիա (ԹԶԹԷ)

Time Read 3 րոպե

Թոքային էմբոլիան կամ թոքային զարկերակների թրոմբոէմբոլիան (ԹԶԹԷ) թոքերն արյունամատակարարող զարկերակների խցանումն է մեկ կամ մի քանի մակարդուկներով։

Այդ մակարդուկները (թրոմբ) կարող են ձևավորվել ոտքերի, կոնքի, որովայնի խոռոչների երակներում կամ սրտում և արյան հոսքով տեղափոխվել ու հասնել թոքային զարկերակներ։ Նման դեպքերում, երբ արյան մակարդուկը իր ձևավորման երակից տեղափոխվում է դեպի այլ օրգանի զարկերակ, կոչվում է թրոմբոէմբոլիա կամ պարզապես էմբոլիա։

Թոքային զարկերակներ տեղափոխված թրոմբը կարող է խցանել այդ անոթները։ Ծանր՝ թոքային խոշոր զարկերակները խցանող էմբոլիան կարող է լինել մահացու։

Եթե կարծում եք, որ ձեզ մոտ կամ ձեզ ծանոթ մեկնումեկի մոտ զարգացել է թոքային էմբոլիզմ, շտապ տեղափոխվեք մոտակա անհետաձգելի բաժանմունք ունեցող հիվանդանոց կամ զանգեք 1-03 և կանչեք շտապ օգնություն։

Խորանիստ երակների թրոմբոզ
Խորանիստ երակների թրոմբոզի ամենածանր բարդությունը թոքային էմբոլիան է, երբ թրոմբ մի բեկորը պոկվում է և արյան հունով տեղաշարժվում՝ հասնելով և խցանելով թոքային զարկերակները։

Թոքային էմբոլիայի ախտանիշները

Թոքային էմբոլիայով մարդկանց մեծ մասի մոտ դրսևորվում են ծանր կամ ծայրահեղ ծանր գանգատներ և ախտանիշներ, սակայն դրանք կարող են լինել նաև թույլ արտահայտված։

Ախտանիշներից են՝

  • օդի սուր պակասի զգացում կամ հևոց ու շնչահեղձություն, հատկապես, երբ առկա է թոքային զարկերակի նոր կամ հանկարծակի խցանում
  • հաճախացած շնչառություն
  • կրծքավանդակի շրջանի ցավեր
  • հազ կամ արյունային հազ (արյունախխում)
  • ուշագնացություն
  • ցածր արյան ճնշում (հիպոտենզիա)
  • սրտազարկի հաճախացում (տախիկարդիա) կամ անկանոն ռիթմ (առիթմիա)։

Այլ նշաններից են՝

  • մեկ կամ երկու ոտքերի այտուցվածություն, սովորաբար՝ սրունքների շրջանում
  • կպչուն մաշկ
  • ջերմության բարձրացում և քրտնարտադրություն
  • գլխապտույտ կամ նախաուշագնացություն։

Թոքային էմբոլիայի ռիսկի գործոնները

Թոքային էմբոլիայի առաջացման ռիսկը բարձրանում է, եթե դուք երկար ժամանակ չեք շարժվում, օրինակ՝ երկարատև թռիչքներ կամ հիվանդանոցային բուժում։

Ձեր ռիսկը կարող է նաև բարձրանալ, եթե՝

  • ծխում եք
  • խմում եք համակցված հակաբեղմնավորիչ բերանային (օրալ) հաբ, ստանում եք հորմոնային փոխարինող բուժում կամ ծխող եք և օգտագործում եք վերոնշյալ երկու դեղերից մեկնումեկը
  • հղի եք կամ վերջերս հղիացել եք կամ ունեք ավելորդ քաշ
  • ենթարկվել եք մեծ վիրահատական միջամտության
  • ստացել եք լուրջ վնասվածք կամ տրավմա
  • ստացել եք քիմիոթերապիա
  • ունեք ծանր քրոնիկ հիվանդություններ, օրինակ՝ սրտանոթային խնդիրներ, քաղցկեղ կամ շնչառական անբավարարությամբ ուղեկցվող հիվանդություններ
  • ունեք թրոմբոֆիլիա, որը նպաստում է արյան մակարդմանը
  • ունեք վարիկոզ երակներ։

Թոքային էմբոլիայի ախտորոշումը

Թոքային էմբոլիայի վաղ ախտորոշումն ունի հսկայական նշանակություն և կարող է կյանք փրկել։ Ձեզ լսելուց և զննելուց հետո անհետաձգելի բաժանմունքի բժիշկը նշանակում է մի շարք հետազոտություններ, այդ թվում՝

  • արյան թեստեր (մակարդելիության թեստեր և այլն)
  • էլեկտրասրտագրություն (ԷՍԳ)
  • կրծքավանդակի օրգանների և անոթների պատկերային հետազոտություններ, օրինակ՝ կրծքավանդակի ռենտգեն հետազոտություն, համակարգչային տոմոգրաֆիա (ԿՏ), սրտի սոնոգրաֆիա (էխոսրտագրություն) և այլն։

Թոքային էմբոլիայի բարդությունները

Փոքր էմբոլիան կարող է առաջացնել սակավաթիվ խնդիրներ, սակայն թոքային խոշոր զարկերակների էմբոլիան ունի ծանր կամ ծայրահեղ ծանր ընթացք և կարող է բերել սուր սրտային և շնչառական անբավարարությունների և հանկարծամահության։

Սովորաբար թոքային էմբոլիա ախտորոշված 3 մարդուց 1-ի մոտ հիվանդությունը կրկնվում է։

Թոքային էմբոլիայի բուժումը

Թոքային էմբոլիայի անհետաձգելի բուժօգնությունը ներառում է՝

  • դիմակով թթվածին
  • հակամակարդիչ և թրոմբը լուծող դեղեր
  • կենսականորեն կարևոր օրգանների գործունեության կայունացում
  • մակարդուկը հեռացնելու վիրահատություն (խիստ ծանր դեպքերում)։

Թոքային էմբոլիայի կանխարգելումը

Եթե կարծում եք, որ ձեզ մոտ առկա է թոքային էմբոլիայի բարձր ռիսկ, պետք է հրաժարվեք ծխախոտից, եթե ծխող եք։

Կանխարգելիչ այլ միջոցառումներից են՝

  • որևէ առիթով հիվանդանոցային բուժման դեպքում հնարավորինս վաղ ակտիվացում և տևական անշարժությունից խուսափում
  • դեղեր, սեղմող գուլպաներ և հակամակարդիչներ, երբ չեք կարող քայլել։

Հոդվածը տեղադրվել է՝ 02-06-2019 վերանայվել է՝ 09-07-2023 | Հիմնական աղբյուր՝ Evidence-Based Overviews

Հեղինակ

Հեղինակային բոլոր իրավունքները պատկանում են Մեդեքսին։

Մեդեքս-հեղինակների մասին
Մեր կայքի հոդվածները պատրաստվում են տարբեր ոլորտների փորձառու բժիշկների և առողջապահության մասնագետների կողմից՝ օգտագործելով բժշկագիտության վերջին տվյալները և լավագույն փորձը: