Գանգուղեղի տրավմատիկ վնասվածքը կարող է թողնել բազմաթիվ տարբեր ֆիզիկական և հոգեբանական ազդեցություններ։
Որոշ գանգատներ կամ ախտանիշներ կարող են հայտնվել տրավմատիկ պատահարից անմիջապես հետո, իսկ մյուսները կարող են զարգանալ օրեր կամ շաբաթներ անց:
Գլխուղեղի թեթև տրավմատիկ վնասվածք
Գլխուղողեի թեթև տրավմատիկ վնասվածքի գանգատներն ու ախտանիշները կարող են ներառել հետևյալը:
Ֆիզիկական ախտանիշներ
- գլխացավ
- սրտխառնոց կամ փսխում
- հոգնածություն կամ քնկոտություն
- խոսքի հետ կապված խնդիրներ
- գլխապտույտ կամ հավասարակշռության կորուստ։
Զգացողական (սենսոր) ախտանիշներ
- զգայական խնդիրներ, ինչպիսիք են մշուշոտ տեսողությունը, ականջներում զնգոցը, բերանի տհաճ համը կամ հոտառության ունակության փոփոխությունը
- լույսի կամ ձայնների նկատմամբ զգայունություն:
Ճանաչողական (կոգնիտիվ), վարքաբանական կամ հոգեկան ախտանիշներ
- գիտակցության կորուստ՝ մի քանի վայրկյանից մինչև մի քանի րոպե
- գիտակցության կորուստ չկա, սակայն առկա է ապշած (շշմած), շփոթված և ապակողմնորոշված լինելու վիճակ
- հիշողության կամ ուշադրության կենտրոնացման խնդիրներ
- տրամադրության փոփոխություններ կամ տրամադրության անկայունություն
- դեպրեսիայի կամ անհանգստության զգացում
- քնելու դժվարություն
- սովորականից ավելի շատ քնելը:
Գլխուղեղի չափավորից մինչև ծանր տրավմատիկ վնասվածք
Գլխուղեղի միջինից մինչև ծանր տրավմատիկ վնասվածքները կարող են ներառել թեթև վնասվածքի գանգատներից և ախտանիշներից որևէ մեկը, ինչպես նաև հետևյալ ախտանիշները, որոնք կարող են ի հայտ գալ գլխի վնասվածքից սկսած առաջին ժամերից մինչև օրեր հետո:
Ֆիզիկական ախտանիշներ
- գիտակցության կորուստ՝ մի քանի րոպեից մինչև ժամեր
- մշտական գլխացավ կամ գլխացավ, որը վատթարանում է
- կրկնվող փսխումներ կամ սրտխառնոց
- մկանային ջղաձգումներ (կոնվուլսիաներ) կամ ցնցումներ
- մեկ կամ երկու աչքերի բբերի լայնացում
- քթից կամ ականջներից թափանցիկ հեղուկի արտահոսք
- քնից արթնանալու անկարողություն
- ձեռքերի կամ ոտքերի մատների թուլության կամ թմրածություն
- կոորդինացիայի կորուստ:
Ճանաչողական (կոգնիտիվ) կամ հոգեկան ախտանիշներ
- խոր շփոթվածություն
- հոգեշարժական գրգռվածություն (աժիտացիա), կռվարարություն կամ այլ անսովոր պահվածք
- անորոշ խոսք
- կոմա կամ գիտակցության այլ խանգարումներ:
Երեխաների ախտանիշները
Գլխուղեղի վնասվածքներով նորածիններն ու փոքր երեխաները չեն կարող հաղորդել գլխացավերը, զգացողական խնդիրները, շփոթությունը և նմանատիպ ախտանիշները: Գլխուղեղի տրավմատիկ վնասվածք ունեցող երեխայի մոտ կարող եք նկատել՝
- սնվելու կամ կրծքով կերակրման սովորույթների փոփոխություն
- անսովոր կամ հեշտ դյուրագրգռություն
- համառ լաց և հանգստացնալու անկարողություն
- ուշադրություն դարձնելու ունակության փոփոխություն
- քնի սովորույթի խանգարում
- ցնցումներ
- տխուր կամ ճնշված տրամադրություն
- քնկոտություն
- սիրած խաղալիքների կամ զբաղմունքների նկատմամբ հետաքրքրության կորուստ։
Ե՞րբ դիմել բժշկին
Միշտ դիմեք ձեր բժշկին, եթե դուք կամ ձեր երեխան հարված է ստացել գլխին կամ մարմնին, որը մտահոգում է ձեզ կամ առաջացնում է վարքային փոփոխություններ: Դիմեք անհետաձգելի բուօգնության կամ զանգեք 1-03 և կանչեք շտապ օգնություն, եթե կան գլխուղեղի տրավմատիկ վնասվածքի գանգատներ կամ ախտանիշներ գլխի վերջին հարվածից կամ այլ տրավմատիկ վնասվածքից հետո:
«Թեթև», «չափավոր» և «ծանր» տերմիններն օգտագործվում են գլխուղեղի գործունեության վրա վնասվածքի ազդեցությունը նկարագրելու համար: Գլխւղեղի թեթև վնասվածքը նույնպես լուրջ վնասվածք է, որը պահանջում է անհապաղ ուշադրություն և ճշգրիտ ախտորոշում:
Հոդվածը հրապարակվել է՝ 22-02-2021
Վերջին վերանայում՝ 22-04-2024