Բուժում - Գանգուղեղային տրավմա

Գլխուղեղի տրավմատիկ վնասվածքի բուժումը կախված է գլխուղեղի վնասվածքի ծանրության աստիճանից:

Թեթև վնասվածք

Գլխուղեղի վնասվածքը սովորաբար հանգիստ ռեժիմից և գլխացավերը մեղմացնելու համար սովորական ցավազրկողներից բացի որևէ այլ բուժում չի պահանջում: Սակայն, նման դեպքերում անհրաժեշտ է բժշկական լուրջ հսկողություն՝ ուղղված ընդհանուր առողջական վիճակի կանոնավոր ստուգմանը և նոր կամ վատթարացող ախտանիշների դեպքում լրացուցիչ քայլերի ձեռնարկմանը: Ուստի, կարևոր է, որ հետևեք ձեր բժշկի խորհուրդներին և այցելեք նրան ըստ պայմանավորված ժամանակացույցի:

Բժիշկը նաև ձեզ կտեղեկացնի, թե երբ կարող եք վերադառնալ աշխատավայր, դպրոց կամ վերսկսել առօրյա ակտիվ զբաղմունքները: Հարաբերական հանգիստ ռեժիմը նախատեսում է ոչ միայն ֆիզիկական, այլև մտավոր աշխատանքների սահմանափակում: Բարեհաջող ընթացքի դեպքում դուք աստիճանաբար կվերադառնաք ձեր սովորական առօրյային:

Անհետաձգելի բուժօգնություն

Գլխուղեղի չափավորից մինչև ծանր տրավմատիկ վնասվածքների դեպքում անհետաձգելի բուժումն ուղղված է տուժողի կողմից բավարար թթվածին ստանալուն, արյան շրջանառության համարժեք գործունեության ապահովմանը, այդ թվում՝ կայուն նորմալ արյան ճնշման հսկողությանը և ըստ անհրաժեշտության համապատասխան բուժմանը, ինչպես նաև գլխի կամ պարանոցի հետագա վնասման կանխարգելմանը:

Պետք է նկատի ունենալ, որ ծանր տրավմաները կարող են ուղեկցվել տարբեր վնասվածքների առաջացմամբ և դրանց վաղ կամ ավելի ուշ զարգացող բարդություններով: Ուստի, զուգակցված կամ համակցված (կոմբինացված) տարվմաները պահանջում են բազմակողմանի հսկողություն և բուժում:

Դեղորայքային բուժում

Գլխուղեղի վնասվածք պատճառող դեպքից անմիջապես հետո նշանակվում են դեղեր, որոնց նպատակն է սահմանափակել ուղեղի երկրորդային վնասումը:

• Հակացնցումային դեղեր. գլխուղեղի չափավորից մինչև ծանր տրավմատիկ վնասվածքով անձանց մոտ վնասվածքը ստանալուց հետո առաջին մեկ շաբաթվա ընթացքում բարձրանում է ցնցումային նոպաների զարգացման ռիսկը: Ուստի բժիշկը կարող է նշանակել հակացնցումային որևէ դեղ՝ ուղղված այս շրջանում ցնցումների առաջացման հավանականության նվազեցմանը: Եթե, այնուամենայնիվ, ցնցումներ զարգանում են, հակացնցումային բուժումը կարող է շարունակվել ավելի երկար ժամանակի ընթացքում:
• Կոմա առաջացնող դեղեր. երբեմն բժիշկներն օգտագործում են դեղեր, որոնց միջոցով տուժող անձի մոտ առաջացնում են ժամանակավոր արհեստական կոմա: Կոմատոզ գլխուղեղը գործելու համար պահանջում է ավելի քիչ թթվածին: Նման դեպքերը սովորաբար կապված են տուժած անձին համարժեք գազափոխանակություն (թթվածնի մատակարարում) ապահովելու, բարձր ներգանգային ճնշման պայմաններում գլխուղեղի արյունամատակարարումը բարելավելու և սովորաբար ծայրահեղ ծանր վիճակում գտնվող պացիենտների բժշկական հսկողությունը կազմակերպելու համար:
• Միզամուղներ. այս դեղերը նվազեցնում են հյուսվածքներում հեղուկի քանակը՝ խթանելով միզարձակումը և ավելացնելով մեզի ծավալը: Գլխուղեղի վնասվածք ստացած անձանց միզամուղներ նշանակվում են, որ նվազեցվի ներգանգային ճնշումը և կանխարգելվի ուղեղի այտուցի զարգացումը:

Վիրահատություն

Անհետաձգելի վիրահատական բուժման կարիք առաջանում է, երբ անհրաժեշտ է նվազեցնել ուղեղային հյուսվածքի հետագա վնասումը և այս նպատակի համար որևէ այլընտրանք գոյություն չունի: Մասնավորապես, վիրահատությունը կարող է ցուցված լինել հետևյալ դեպքերում՝

• գանգի խոռոչից, այդ թվում՝ գլխուղեղից մակարդված արյան (հեմատոմա) հեռացում
• գանգի կոտրվածքների վերականգնում
• ներգանգային արյունահոսության դադարեցում
• բարձր ներգանգային ճնշման պայմաններում ողնուղեղային հեղուկի դրենաժի (արտահոսք) ապահովում:

Վերականգնողական բուժում (ռեաբիլիտացիա)

Գլխուղեղի զգալի վնասվածքով մարդկանց մեծ մասն ունի վերականգնողական բուժման կարիք, որի նպատակն առօրյա գործառույթների իրականացման ունակությունները բարելավելն է: Այսպիսի բուժումը սովորաբար սկսվում է հիվանդանոցում և շարունակվում ռեաբիլիտացիոն բաժանմունքներում կամ արտահիվանդանոցային ռեաբիլիտացիոն ծառայություններում:

Գանգուղեղային տրավմայի յուրաքանչյուր առանձին դեպք պահանջում է անհատապես ընտրված ռեաբիլիտացիոն միջոցառումների ծրագիր: Լավագույն դեպքում ռեաբիլիտացիան իրականացվում է տարբեր ոլորտների ունեցող բժիշկների և այլ մասնագիտների կողմից, այդ թվում՝

• հոգեբան կամ հոգեբույժ
• ֆիզիոթերապևտ
• զբաղվածության թերապևտ
• խոսքի և լեզվի թերապևտ
• նյարդահոգեբան
• սոցիալական աշխատող
• ռեաբիլիտացիոն բուժքույր
• գանգուղեղային տրավմաների մասնագետ բուժքույր և այլն: