Ալկոհոլային թունավորում

Եթե ձեր շրջապատում որևէ մեկը մեծ քանակությամբ ալկոհոլ է օգտագործել, հավանաբար կիմանաք, որ նրա մոտ կարող են առաջանալ խոսքի աղավաղում, ապակողմնորոշում և այլ արտաքին նշաններ:

Սակայն, երբեմն ալկոհոլի չարաշահումը կարող է դառնալ առողջական ավելի լուրջ խնդիրների պատճառ: Եթե կարճ ժամանակի ընթացքում ընդունել եք ալկոհոլի մեծ քանակներ, ձեզ մոտ կարող է զարգանալ ալկոհոլային թունավորում:

Ալկոհոլը հոգեներգործուն նյութ է, որն ունի գլխուղեղի գործունեությունն ընկճող (դեպրեսանտային) ներգործություն: Սա նշանակում է, որ այն կարող է առաջացնել գլխուղեղի և նյարդային համակարգի գործունեության արգելակում՝ զարգացնելով շնչառության, սրտի և կենսականորեն կարևոր այլ օրգանների գործունեության թուլացում:

Ձեր լյարդը ձեր արյունը մաքրում-զտում է ինչպես այլ թույներից, այնպես էլ ալկոհոլից: Սակայն, եթե դուք կարճ ժամանակի ընթացքում օգտագործում եք ալկոհոլի մեծ քանակներ, լյարդը կարող է և չհասցնել լիարժեք մաքրել ձեր արյունը: Նման իրավիճակն էլ դառնում է ալկոհոլային թունավորման կամ գերդոզավորման պատճառ:

Ալկոհոլային թունավորման ախտանիշները

Որոշ ախտանիշներ ի հայտ են գալիս թույլ արտահայտված, սակայն աստիճանաբար վատթարանում են: Ալկոհոլային թունավորմանը բնորոշ նշաններից են՝

• ալկոհոլին բնորոշ սուր հոտ
• գիտակցության խառնաշփոթ վիճակ և աղավաղված-անհասկանալի խոսք
• վատ կողմնորոշում կամ ապակողմնորոշում կամ շփոթվածություն
• խոնավացած կամ կպչուն մաշկ:

Ալկոհոլային թունավորման որոշ նշաններ ունեն ավելի լուրջ առողջական նշանակություն, քան մյուսները: Լուրջ կամ վտանգավոր նշաններից են՝

• գիտակցության ծանր արգելակում կամ ստուպոր
• արթուն մնալու անհնարինություն
• հաճախակի փսխումներ կամ որձկումներ
• ցնցումներ
• շնչառության հազվադեպացում (1 րոպեում 8 ակտ կամ ավելի հազվադեպ)
• շնչառության ակտերի միջև երկարատև դադարներ (10 վայրկյան կամ ավելի երկար)
• խիստ դանդաղած սրտազարկ (բրադիկարդիա)
• մարմնի ջերմաստիճանի նվազեցում (հիպոթերմիա)
• մաշկի գունատություն կամ կապտություն (ցիանոզ):

Ալկոհոլային թունավորման բարդությունները

Ծանր դեպքերում ալկոհոլային թունավորումը կարող է կյանքին վտանգ սպառնալ: Օրինակ, ծանր թունավորումը կարող է հասցնել հետևյալ ծայրահեղ ծանր վիճակներին՝

• փսխման զանգվածով շնչահեղձություն (ասպիրացիա դեպի շնչուղիներ՝ շնչափող և բրոնխներ)
• շնչառության խորը ընկճում և շնչառական սուր անբավարարություն (նաև՝ ասպիրացիայի պատճառով)
• ծանր ջրազրկում
• ուղեղի վնասում
• կոմա:

Գինարբուքի (հարբեցողության) դերը

Գինարբուքը (ռուսերեն՝ выпивка, անգլերեն՝ binge drinking) հանդիսանում է ալկոհոլային թունավորման հիմնական պատճառը: Գինարբուքը կարելի է սահմանել որպես մինչև երկու ժամվա ընթացքում տղամարդկանց կողմից 5 կամ կանանց կողմից 4 բաժին ալկոհոլ ընդունելը: «Ծանր» գինարբուքի դեպքում վերոնշյալ քանակները կրկնապատկվում են:

Ալկոհոլի մեկ բաժինը կամ «ստանդարտ» չափը (անգլերեն՝ drink) սահմանվում է որպես 10 մլ մաքուր էթիլ սպիրտը: Ալկոհոլի 1 «ստանդարտ» չափը համապատասխանում է միջին թնդության գարեջրի մեկ բաժակին կամ 100 մլ գինուն կամ 30 մլ թունդ սպիրտային խմիչքին։

Ալկոհոլային թունավորման զարգացման ռիսկի գործոնները

Տղամարդիկ և միջին տարիքի չափահասները համարվում են ալկոհոլային թունավորման ամենառիսկային խմբերը: Փորձագետները փաստում են, որ տղամարդիկ ավելի հակված են ընդունելու ալկոհոլի մեծ քանակներ, քան կանայք: Ալկոհոլային թունավորման ռիսկն ավելի է աճում, եթե ալկոհոլի հետ միասին օգտագործվում են այլ հոգեներգործուն նյութեր, այդ թվում՝ թմրամիջոցներ:

Ալկոհոլային թունավորման ռիսկի վրա կարող են ազդել նաև ձեր մարմնի չափերը և քաշը: Նույն կերպ, հնարավոր ազդեցություն կարող են ունենալ նաև հետևյալ գործոնները՝

• ե՞րբ եք վերջին անգամ սնունդ ընդունել
• արդյոք միաժամանակ օգտագործե՞լ եք թմրամիջոցներ
• ի՞նչ քանակի և ի՞նչ արագությամբ եք ալկոհոլ ընդունել:

Ալկոհոլային թունավորման անհետաձգելի բուժօգնությունը

Եթե կարծում եք, որ ինչ-որ մեկի մոտ զարգացել է ալկոհոլային թունավորում, ապա կարող ենք նրան օգնել, եթե առանց հապաղելու ձեռնարկեք հետևյալ քայլերը՝

• առանց ուշացնելու զանգեք 1-03 և կանչեք շտապբուժօգնություն
• փորձեք նրան արթուն պահել և ըստ հնարավորության տալ նստած կամ կիսանստած դիրք
• եթե գիտակցությունը պահպանված է, փորձեք ջուր խմացնել
• ծածկեք նրան տաք սավանով կամ վերմակով
• եթե գիտակցությունը բացակայում է, պառկեցրեք մի կողմի վրա, որ կանխարգելեք փսխման զանգվածներով ասպիրացիան (հոսելը դեպի շնչուղիներ) և շնչահեղձությունը:

Կան նաև մի շարք բաներ, որոնք խորհուրդ չի տրվում, որ անեք, քանի որ նման դեպքերում վնասը գերակշռում է օգուտին, օրինակ՝

• մի՛ փորձեք մարդուն պահել սառը ցնցուղի տակ, որը կարող է առաջացնել սուր մրսածություն կամ մարմնի ջերմաստիճանի կտրուկ անկում
• մի՛ փորձեք տալ սնունդ, որը կարող է սաստկացնել փսխումը կամ փսխման զանգվածով շնչահեղձությունը
• մի՛ փորձեք ոտքի կանգնեցնել ու քայլեցնել, քանի որ մեծ է վայր ընկնելու և վնասվածքներ ստանալու վտանգը:

Ալկոհոլային թունավորման բուժումը

Եթե որևէ մեկն ընդունել է ալկոհոլի մեծ՝ կյանքին սպառնացող քանակներ, բժիշկները կարող են նախաձեռնել նրա ստամոքսի «դատարկման և լվացման» միջոցառումներ, որի նպատակը ստամոքսում առկա մնացորդային ալկոհոլի դեպի արյուն ներծծման կանխարգելումն է:

Հիվանդանոցային պայմաններում բժիշկները կարող են նաև՝

• նշանակել ներերակային հեղուկների ինֆուզիա
• տալ թթվածին և ձեռնարկել շնչառությանն օժանդակող այլ միջոցներ
• նախաձեռնել ապաթունավորման՝ արյան մեջից թույների (տոքսինների) հեռացման միջոցառումներ (դետոքսիֆիկացիա):