Ամնեզիա. ախտանիշներ

Բժիշկները սովորաբար տարբերում են հիշողության կորստի երկու տեսակներ:

• Անտերոգրադ ամնեզիա. սա ամնեզիայի սկզբին հաջորդող ժամանակաշրջանում նոր տեղեկատվության մտապահման դժվարությունն է։
• Ռետրոգրադ ամնեզիա. սա անցյալ դեպքերի և նախկինում ծանոթ տեղեկատվության վերաբերյալ հիշողության դժվարացումն է:

Ամնեզիայով մարդկանց մեծ մասն ունի կարճաժամկետ հիշողության խնդիր (ֆիքսացիոն ամնեզիա), երբ նրանք ունակ չեն մտապահել նոր տեղեկատվությունը և ավելի հաճախ մոռացվում են վերջին դեպքերն ու իրադարձությունները, մինչդեռ անցյալի խոր արմատացած հիշողությունները կարող են պահպանվել: Օրինակ, ֆիքսացիոն ամնեզիա ունեցող մարդը կարող է վերհիշել մանկական տարիքին վերաբերվող մանրամասներ կամ թվարկել անցյալ նախագահների անունները, սակայն ի վիճակի չլինել պատասխանելու, թե ով է ներկա նախագահը, տարվա որ ամիսն է կամ ինչ է կերել նախաճաշին:

Երբեմն չհիշվող փաստերը, իրադարձությունները կամ բառերը ամնեզիայով մարդը կարողանում է մտաբերել հուշումից հետո. սա կոչվում է անէքֆորիկ ամնեզիա կամ անէքֆորիա:

Հիշողության կորուստն առանձին վերցրած չի ազդում մարդու ինտելեկտի, ընդհանուր գիտելիքների, իրազեկության, ուշադրության կենտրոնացման տևողության, անձնային կամ նույնականացման հատկանիշների վրա: Ամնեզիայով մարդիկ սովորաբար ի վիճակի են ըմբռնելու գրավոր կամ բանավոր խոսքը և կարող են սովորել նոր հմտություններ, օրինակ՝ հեծանվավարում կամ դաշնամուրի նվագում: Նրանք կարող են հասկանալ, որ ունեն հիշողության խանգարում:

Ամնեզիան նույն դեմենցիան չէ (թուլամտություն): Դեմենցիան հաճախ ներառում է հիշողության կորուստ, սակայն նաև առաջացնում է զգալի ճանաչողական (կոգնիտիվ) խնդիրներ, որոնք բերում են առօրյա գործունեության սահմանափակման:

Մոռացկոտությունը նաև թեթև կոգնիտիվ խանգարման տարածված ախտանիշներից է, սակայն այս դեպքում հիշողության և մյուս կոգնիտիվ խնդիրներն այնքան ծանր չեն, որքան դեմենցիայի ժամանակ:

Ըստ զարգացման (դինամիկայի) բժիշկները նաև տարբերակում են ամնեզիայի հետևյալ տարատեսակները։

• Ռեգրեսիվ ամնեզիա. բարորակ ընթացքով ամնեզիա է, որի ժամանակ գրանցվում է հիշողության աստիճանական վերադարձ, սակայն այն երբեք ամբողջական չի լինում։ Առաջին հերթին վերադառնում են անձի համար ամենակարևոր ու վառ հիշողությունները։
• Ստացիոնար ամնեզիա. սա հիշողության կայուն, առանց որևէ դրական կամ բացասական զարգացման կորուստն է։
• Ռետարդացված ամնեզիա. սա հիշողության յուրահատուկ կորուստ է, որը ձևավորվում է ոչ թե գլխուղեղի վնասվածքից անմիջապես հետո, այլ որոշ ժամանակ անց, որի ընթացքում հիվանդը կարող է հիշել և վերարտադրել իր հիշողությունները։ Կարճ ժամանակ անց նա հիմնովին մոռանում է դրանք։

Լրացուցիչ ախտանիշներ

Ամնեզիայի պատճառից կախված նաև կարող են զարգանալ այլ գանգատներ և նշաններ, օրինակ՝

• կեղծ հիշողություններ (կոնֆաբուլյացիա), երբ հիշողություններն ամբողջովին կամ մասնակի փոխարինվում են այլ բովանդակությամբ, իրականում տեղի չունեցած կամ մտացածին հիշողություններով
• շփոթվածություն կամ ապակողմնորոշում (դիզօրիենտացիա):

Ե՞րբ դիմել բժշկին

Ցանկացած մարդ, ով ունի անբացատրելի հիշողության կորուստ, գլխի վնասվածք, շփոթվածություն կամ ապակողմնորոշում, ունի անհետաձգելի բժշկական ուշադրության կարիք:

Ամնեզիայով անձը կարող է ի վիճակի չլինել հասկանալու իր գտնվելու վայրը կամ բժշկական օգնության դիմելու կարիքը: Եթե գիտեք, որ ինչ-որ մեկի մոտ առկա է ամնեզիայի ախտանիշներ, օգնեք նրան, որ գտնվի բժշկական ուշադրության ներքո: