Խոլեցիստիտ

Խոլեցիստիտը լեղապարկի բորբոքումն է, որը հաճախ զարգանում է լեղաքարերի պատճառով:

Խոլեցիստիտը կարող է առաջացնել սաստիկ ցավեր («լեղային խիթ») և պահանջել շտապ բժշկական օգնություն:

Ի՞նչ է խոլեցիստիտը

Լեղապարկը փոքր պարկաձև օրգան է, որը տեղակայված է լյարդի տակ, որովայնի վերին-աջ կողմում: Այն կուտակում-պահեստավորում է լյարդում արտադրված լեղին՝ հեղուկ նյութ, որը մասնակցում է մարսողությանը:

Խոլեցիստիտը մի հիվանդություն է, որի ժամանակ լեղապարկը դառնում է բորբոքված: Լեղապարկի լորձաթաղանթի բորբոքումն ավելի հաճախ կատառային բնույթի է, թեև, որպես բարդություն, չի բացառվում նրա անցումը ֆլեգմանոզի (թարախային) կամ գանգրենոզի (մեռուկային)։

Խոլեցիստիտը հաճախ առաջանում է, երբ լեղային քարերը խցանում են լեղապարկի արտատար ծորանը, որի հետևանքով զարգանում է լեղու կուտակում և կանգ, ինչն էլ առաջացնում է լեղապարկի լորձաթաղանթի բորբոքում:

Խոլեցիստիտը կարող է առաջանալ նաև այլ՝ լեղածորանի հետ կապված խնդիրներից, օրինակ՝ ուռուցք, լեղապարկի արյունամատակարարման խանգարում և վարակային բորբոքում (խոլանգիտ):

Հիվանդության ախտանիշները կարող են ինքնուրույն մեղմանալ, սակայն հիվանդությունը կրկնվելու մեծ հակում ունի (զարգանում է քրոնիկ խոլեցիստիտ): Մարդկանց մեծ մասը ստիպված է լինում ի վերջո հեռացնել իր լեղապարկը:

Որոշ դեպքերում խոլեցիստիտը կարող է առաջացնել լուրջ վարակային բարդություններ, լեղապարկի պատի թափածակում կամ պատռում («պերֆորացիա») կամ լեղապարկի հյուսվածքների մեռուկացում («գանգրենա»)՝ սեպսիսի կամ պերիտոնիտի զարգացմամբ:

Ի՞նչ են լեղային քարերը

Լեղային քարերը փոքր և պինդ քարանման զանգվածներ են, որոնք առաջանում են լեղու խտացման պայմաններում: Քարերը կարող են լինել սկսած ավազահատիկից մինչև գոլֆի գնդակի չափի: Ըստ բաղադրության տարբերում են երկու տիպի քարեր՝ խոլեսթերինային (առաջանում են գլխավորապես խոլեսթերինից) և պիգմենտային (առաջանում են գլխավորապես լեղուց):

Լեղային քարերը հանդիսանում են լիպիդների, կալցիումի, բիլիռուբինի փոխանակության խանգարումների հետևանք: Նշանակություն ունեն նաև տեղային վարակը և լեղու կանգը, որոնք նպաստում են լեղու ավելի մեծ խտացմանը և դրանում խոլեսթերինի կամ բիլիռուբինի քանակների բարձրացմանը, որոնցով նախապայմաններ են ստեղծվում քարերի առաջացման համար:

Քարերը ոչ միայն առաջացնում են լեղապարկի (և լեղածորանների) լորձաթաղանթի բորբոքում, այլև լեղատար ծորանների խցանում:

Խոլեցիստիտի ախտանիշները

Խոլեցիստիտի ախտանիշները հաճախ զարգանում են մեծ քանակով կամ ճարպոտ սնունդ ընդունելուց հետո: Ավելի հաճախ հանդիպող գանգատներից են՝

• սաստիկ ցավեր որովայնի վերին-աջ մասում՝ կողաղեղից անմիջապես ներքև (այս շրջանը կոչվում է «աջ թուլակող») կամ ուսերի միջև
• մարսողության («ստամոքսի») խանգարում, հատկապես ճարպոտ սնունդ ընդունելուց հետո
• նողկանք և փսխում
• ջերմության բարձրացում:

Պետք չէ արհամարհել ցավերը, քանի որ խոլեցիստիտը կարող է հանգեցնել լուրջ բարդությունների: Որովայնի խոռոչի վարակը կարող է շատ ծանր ընթացք ստանալ: Դիմեք ձեր բժշկին, եթե ցավերը շարունակվում են 3 ժամ և ավելի երկար: Եթե ցավերը սաստիկ են («լեղային խիթ») առանց ուշացնելու այցելեք մոտակա անհետաձգելի բուժօգնության կամ վիրաբուժական բաժանմունք:

Խոլեցիստիտի ախտորոշումը

Եթե բժիշկը ձեզ մոտ կասկածում է խոլեցիստիտ, նա որոշ հարցեր է տալիս ձեր հիվանդության վերաբերյալ, զննում ձեզ (այս թվում՝ շոշափում ձեր որովայնը) և նշանակում որովայնի խոռոչի օրգանների սոնոգրաֆիա կամ ռենտգեն հետազոտություն: Ձեզ կարող է առաջարկվել նաև արյան որոշ հետազոտություններ:

Խոլեցիստիտի բուժումը

Խոլեցիստիտ ունենալիս դուք պետք է անցնեք քիչ ճարպեր պարունակող սննդակարգի: Ձեզ կարող են նշանակել նաև լեղային քարերը տարալուծող դեղեր:

Հիվանդանոցային բուժումը ներառում է ցավազրկողները, ներերակային ճանապահով հեղուկների կաթիլային նշանակումը և հակաբիոտիկները:

Սովորաբար, հիվանդանոց ընդունվելուց հետո 2-3 օրվա ընթացքում լեղապարկը վիրահատական ճանապարհով հեռացվում է (եթե հակացուցում չկա՝ լապարոսկոպիկ եղանակով): Վիրահատությունից հետո լեղին լյարդում արտադրվելուց հետո առանց պահեստավորվելու հոսում է դեպի ձեր 12-մատնյա աղիք: