Ինքնօգնություն - Սրտի իշեմիկ հիվանդություն

Ապրելակերպի փոփոխությունները կարող են օգնել սրտի իշեմիկ հիվանդության (ՍԻՀ) կանխարգելմանը կամ զարգացման դանդաղեցմանը:

Փորձե'ք սրտի առողջության համար օգտակար այս միջոցները:

• Մի՛ ծխեք. ծխախոտը համարվում է ՍԻՀ գլխավոր ռիսկի գործոններից մեկը: Նիկոտինը կծկում է արյունատար անոթները և ծանրաբեռնում սրտի աշխատանքը: Չծխելը սրտամկանի ինֆարկտի կանխարգելման լավագույն ուղիներից մեկն է: Եթե ծխող եք, նկատի ունեցեք, որ ծխախոտից հրաժարվելը նույնպես կրճատում է ՍԻՀ վատթարացման և ինֆարկտի ռիսկը:
• Վերահսկեք արյան ճնշումը. չափահաս մարդիկ պետք է առնվազն երկու տարին մեկ, իսկ եթե ունեն բարձր ճնշման պատմություն՝ ավելի հաճախակի բժշկի մոտ ստուգեն իրենց արյան ճնշումը: Հարցրեք բժշկին, թե որ նպատակային ցուցանիշներն են ձեր դեպքում լավագույնը:
• Վերահսկեք խոլեստերինը. առողջ չափահաս մարդիկ 20-ից հետո պետք է խոլեստերինի մակարդակը չափեն առնվազն 5 տարին մեկ, իսկ որոշ դեպքերում՝ ավելի հաճախակի: Մարդկանց մեծ մասի համար ցածր խտության լիպոպրոտեիդների (ՑԽԼ) կամ «վատ» խոլեստերինի մակարդակը պետք է չգերազանցի 3,4 մմոլ/լ-ը (կամ 130 մգ/դլ), իսկ եթե ունեք սրտային հիվանդության այլ ռիսկի գործոններ՝ 2,5 մմոլ/լ-ից ներքև (կամ մինչև 100 մգ/դլ): Հարցրեք բժշկին, թե «վատ» խոլեստերինի որ մակարդակն է ձեզ համար թիրախային:
• Ստուգեք արյան շաքարը. եթե ունեք դիաբետ (շաքարախտ), կանոնավոր կերպով արյան շաքարի ստուգումը և բժշկի նշանակումներին ու խորհուրդներին հետևելը կարող են օգնել սրտային հիվանդության ռիսկի նվազեցմանը:
• Անցեք սրտի համար օգտակար սննդակարգի. ավելացրեք մրգերի, բանջարեղենների, ամբողջահատիկ ցորենի, ոլոռազգիների և ընդեղենի չափաբաժինը: Խուսափեք հագեցած և «տրանս» ճարպերով հարուստ սննդամթերքներից: Սահմանափակեք կերակրի աղի և շաքարի օգտագործումը: Շաբաթական առնվազն 1-2 անգամ օգտագործեք յուղոտ ձկնեղեն, որը պարունակում է մեծ քանակով Օմեգա-3:
• Խուսափեք ալկոհոլից կամ սահմանափակե՛ք դրա օգտագործումը. եթե որոշում եք շարունակել ալկոհոլ օգտագործելը, արեք դա չափավոր քանակներով: Առողջ տղամարդիկ պետք է չանցնեն ալկոհոլի օրական երկու, իսկ կանայք՝ օրական մեկ չափաբաժինը:
• Մնացեք ֆիզիկապես ակտիվ. ֆիզիկական վարժանքներն օգնում են քաշի նվազեցմանը և դիաբետի հսկողությանը, ինչպես նաև բարձր խոլեստերինի և բարձր արյան ճնշման կարգավորմանը, որոնք բոլորն էլ ՍԻՀ կարևոր ռիսկի գործոններ են: Շաբաթական առնվազն 150 րոպե զբաղվեք չափավոր աերոբիկ ակտիվությամբ կամ 75 րոպե՝ ավելի ծանր վարժանքներով: Դուք կարող եք նաև հավասարակշռել չափավոր և չափավորից բարձր ֆիզիկական վարժանքները:
• Պահպանեք առողջ քաշ. ավելորդ քաշը բարձրացնում է ՍԻՀ ռիսկը: Նույնիսկ փոքր չափով ավելորդ քաշից ազատվելը կարող է օգնել այդ ռիսկի նվազեցմանը:
• Մասնակցեք սրտի վերականգնման ծրագրերինParticipate in cardiac rehabilitation. եթե տարել եք վիրահատություն, բժիշկը կարող է ձեզ խորհուրդ տալ, որ մասնակցեք «կարդիոռեաբիլիատցոն» ծրագրերին, որոնք ներառում են ձեր առողջությունը բարելավող կրթության, խորհրդատվություն և առողջարար վարժանքներ:
• Կառավարեք սթրեսը. կրճատեք սթրեսը որքան հնարավոր է: Կիրառեք սթրեսի վերահսկման հնարքներ, օրինակ՝ մկանային ռելաքսացիա և խոր շնչառություն:
• Ստացեք գրիպի դեմ պատվաստումները. ամենամյա պատվաստումները թույլ են տալիս կրճատել գրիպով վարակվելու ռիսկը:

Նկատի ունեցեք, որ կարևոր է նաև պարբերաբար բժշկական ստուգումները: Հիշեք, որ ՍԻՀ գլխավոր ռիսկի գործոնները՝ բարձր խոլեստերին, բարձր արյան ճնշում և դիաբետ, հիվանդության վաղ շրջաններում որևէ գանգատ կամ անհանգստություն կարող են չառաջացնել, սակայն դրանց վաղ հայտնաբերումը և բուժումը կարող է օգնել սրտի առողջության պահպանմանը:

Այլընտրանքային միջոցներ

Օմեգա-3 ճարպաթթուները չհագեցած ճարպաթթվի տեսակ են, որոնք հավանաբար նվազեցնում են բորբոքումը (որը ՍԻՀ նպաստող գործոն է): Սակայն, որոշ հետազոտությունների արդյունքներ վկայում են Օմեգա-3-ի օգտակարության բացակայության մասին: Բոլոր դեպքերում, Օմեգա-3-ի օգտակարության կամ ռիսկերի վերաբերյալ կա լրացուցիչ հետազոտությունների կարիք:

• Ձուկ և ձկան յուղ. ձուկը և ձկան յուղը համարվում են Օմեգա-3 ճարպաթթուների ամենաարդյունավետ աղբյուրները: Յուղոտ ձուկը, օրինակ՝ սաղմոն (лосось), ծովատառեխ (сельдь) և պահածոյացված սաղմոսաձուկը (սղոցաձուկ, тунец) պարունակում են Օմեգա-3-ի մեծ քանակներ, ուստի, կարող են լինել օգտակար: Ձկան յուղի հավելումները նույնպես կարող են օգտակար լինել, սակայն տվյալները խոսում են ձուկ օգտագործելու օգտին:
• Կտավատ և կտավատի ձեթ. կտավատը և կտավատի ձեթը նույնպես պարունակում են օգտակար Օմեգա-3 ճարպաթթուներ, սակայն տվյալները չեն հաստատում, որ դրանք ունեն ձկների չափ օգտակարություն: Հում կտավատի սերմերի կճեպները պարունակում են նաև լուծվող բջջանք (մանրաթել), որը կարող է օգնել փորկապության կանխարգելմանը: Խոլեստերինը նվազեցնող կտավատի հնարավոր ազդեցության համար անհրաժեշտ են լրացուցիչ հետազոտություններ:
• Օմեգա-3 ճարպաթթուների այլ սննդային աղբյուրներ. Օմեգա-3 ճարպաթթուների ավելի փոքր քանակներ առկա են նաև սոյայի, սոյայի ձեթի և կանոլայի ձեթի մեջ: Սակայն, դրանց օգտակարության վերաբերյալ տվյալներն ավելի սահմանափակ են:

Այլ հավելումները կարող են օգնել ՍԻՀ երկու կարևոր ռիսկի գործոնների՝ արյան ճնշման կամ խոլեստերինի մակարդակի նվազեցմանը: Դրանցից են՝

• ալֆա-լինոլենաթթու
• գարի (ячмень)
• կակաո
• կոէնզիմ Q10
• բջջանք (մանրաթել), այդ թվում՝ շեկ փսիլիում և վարսակի թեփ (առկա են վարսակի փաթիլների և ամբողջահատիկ վարսակ մեջ)
• սխտոր
• բուսական ստանոլներ և ստերոլներ (առկա են որոշ հավելումների կամ որոշ մարգարինների մեջ):

Մինչև բուժման մեջ որևէ նոր առանց դեղատոմս վաճառով դեղամիջոց կամ հավելում ավելացնելուց առաջ անպայման խորհրդակցեք ձեր բժշկի հետ: Նկատի ունեցեք, որ որոշ դեղամիջոցներ և հավելումներ կարող են փոխազդել միմյանց հետ՝ բարձրացնելով կողմնակի ազդեցությունների ռիսկը կամ նվազեցնելով օգտակար ազդեցությունները: