Առատ քրտնարտադրություն (հիպերհիդրոզ)

Առատ կամ անկառավարելի քրտնարտադրությունը հաճախ հանդիպող վիճակ է, որը նաև կոչվում է «հիպերհիդրոզ»։

Առատ քրտնարտադրությունն իր կայունությամբ կարող է լինել խիստ հիասթափեցնող ու մարդուն պատճառել հոգեկան տառապանքներ։ Բուժումը կարող է զգալի կերպով մեղմացնել այս վիճակը։

Ի՞նչ է հիպերհիդրոզը

Ըստ մոտավոր հաշվարկների աշխարհի բնակչության մինչև 2-3%-ի մոտ առկա է անբացատրելի առատ քրտնարտադրություն։ Խիստ տհաճություն պատճառող այս վիճակի «անբացատրելիությունը» նշանակում է, որ այն կախված չէ եղանակից, օդի ջերմաստիճանից կամ մարդու ֆիզիկական ակտիվությունից։

Տարբերում են առատ քրտնարտադրության երկու հիմնական տեսակներ՝

• տեղային (ֆոկալ) հիպերհիդրոզ, երբ քրտնարտադրությունը արտահայտվում է մարմնի կոնկրետ շրջաններում, ավելի հաճախ՝ թևատակերում (անութափոս), ձեռքերին, ոտքերին կամ դեմքին
• տարածուն (գեներալիզացված) հիպերհիդրոզ, երբ քրտնում է ամբողջ մարմինը և սովորաբար հանդես է գալիս որպես որևէ առողջական խնդրի ախտանիշներից մեկը։

Առատ քրտնարտադրության պատճառները

Նորմայում քրտնարտադրությունն ի հայտ է գալիս որպես մարմնի ջերմատվության՝ ջերմաստիճանը նվազեցնող բնական միջոց։ Այն առաջանում է, երբ նյարդային համակարգը ազդանշաններ է ուղարկում մաշկի քրտնագեղձերին, որոնք խթանվում են և սկսում արտադրել առատ քրտինք։ Օրինակ, քրտնարտադրությունը խթանվում է միջավայրի բարձր ջերմության պայմաններում, ֆիզիկական ակտիվության ժամանակ, հուզվելիս, բարկանալիս և այլն։

Սակայն, երբեմն նյարդային համակարգը դառնում է գերակտիվ և խթանում քրտնագեղձերը՝ անկախ միջավայրի ջերմաստիճանից կամ ֆիզիկական և այլ սթրեսի առկայությունից։ Հիպերհիդրոզի նման վիճակները հաճախ ունեն ժառանգական բնույթ և կարող են սաստկանալ, երբ դուք գերգրգռված եք կամ զգում եք ուժեղ սթրես։

Առատ քրտնարտադրությունը կարող է նաև զարգանալ որպես որևէ հիվանդության ախտանշան։ Ավելի հաճախ քրտնարտադրությունն առատանում է հետևյալ հիվանդությունների ժամանակ՝

• դիաբետ (շաքարախտ)
• դաշտանադադար (մենոպաուզա)
• վահանաձև գեղձի հիվանդություններ
• ցածր արյան շաքար (հիպերգլիկեմիա)
• քաղցկեղի որոշ տեսակներ
• վարակային հիվանդություններ
• սրտամկանի ինֆարկտ
• նյարդային համակարգի հիվանդություններ։

Որոշ դեղեր նույնպես կարող են առաջացնել առատ քրտնարտադրություն (օրինակ՝ հակադեպրեսանտներ, կորտիզոններ, Նիկոտինիաթթու (նիացին), Տամօքսիֆեն, Հիդրալազին և ջերմիջեցնողներ):

Առատ քրտնարտադրության ախտանիշները և ախտորոշումը

Առատ քրտնարտադրությունն ինքնին առողջությանը վնաս չի հասցնում, թեև հազվադեպ կարող է դառնալ ջրազրկման և մարմնի ջերմության կտրուկ անկման պատճառ։

Այնուամենայնիվ, քրտնոտությունը մարդկանց պատճառում է տհաճություն, ընկճվածություն և հուսահատություն։ Այն կարող է ազդել մարդկանց սոցիալական կյանքի, աշխատանքի, փոխհարաբերությունների և ինքնավստահության մակարդակի վրա։ Որոշ դեպքերում առատ քրտինքը կարող է բարդանալ որքինով, էկզեմայով և ֆիզիկական անհարմարավետության զգացումով (դիսկոմֆորտ)։

Հիպերհիդրոզն ախտորոշելիս բժիշկը ձեզ զննելուց հետո կարող է նշանակել որոշ հետազոտություններ՝ հաստատելու կամ ժխտելու դրա հիմքում ընկած որևէ հիվանդության առկայությունը։

Առատ քրտնարտադրության բուժումը

Առատ քրտնարտադրությամբ բազմաթիվ մարդիկ կարող են և չիմանալ, որ կան քրտնագեղձերի ակտիվությունը մեղմացնող որոշ միջոցներ։ Հիպերհիդրոզի ժամանակ բժիշկը կարող է ձեզ տալ որոշ խորհուրդներ և առաջարկել բուժումներ, այդ թվում՝

• ոչ դեղորայքային բուժում՝ ձեր կյանքի որակի բարձրացմանն ուղղված հոգեթերապիա կամ վարքային թերապիա, ինչպես նաև սթրեսը և անհանգստությունը մեղմացնող ռելաքսացիայի հնարքներ
• դեղեր, ներառյալ դեղատոմս պահանջող անտիպերսպիրանտներ, նյարդերն արգելափակող դեղեր, հակադեպրեսանտներ կամ բոտեքս-բուժում
• լոնտոֆորեզ, երբ առավել շատ քրտնող շրջանների մաշկի վրա ազդում են թույլ էլեկտրական հոսանքով
• վիրահատություն, որը կարող է ձեզ առաջարկվել որպես ծայրահեղ միջոց (առավել քրտնող շրջանների քրտնագեղձերի կամ նյարդաթելերը հեռացում):

Առատ քրտնարտադրության դեմ այլ հնարքներ

Դուք կարող եք նպաստել առատ քրտնարտադրության մեղմացմանը հետևյալ պարզ մեթոդներով՝

• հնարավորինս չոր ու մաքուր պահեք մաշկի առավել քրտնող շրջանները
• կրեք բնական թելից կարված հագուստ (օրինակ՝ մետաքսյա կամ բամբակյա հագուստ, որը թույլ է տալիս, որ ձեր մաշկը «շնչի»)
• կրեք մշտապես չոր (կամ չորացված) ու մաքուր գուլպաներ, կոշիկներ կամ ձեռնոցներ։

Չմոռանաք լրացնել քրտինքով կորցրած ջրի քանակը։