Գրադարան
Կպչուն-սևեռուն խանգարում․ ախտանիշներ
4 րոպե
Կպչուն-սևեռուն խանգարումը (ԿՍԽ) սովորաբար ներառում է ինչպես կպչուն մտքեր (օբսեսիաներ), այնպես էլ սևեռուն վարքագծեր (կոմպուլսիաներ):
Սակայն հնարավոր է նաև ունենալ միայն կպչուն մտքերի ախտանիշներ կամ միայն սևեռուն վարքագծերի ախտանիշներ: Դուք կարող եք գիտակցել կամ չհասկանալ, որ ձեր կպչուն մտքերն ու սևեռուն վարքագծերը չափազանցված կամ անհիմն են, սակայն դրանք շատ ժամանակ են խլում և խանգարում են ձեր առօրյային և սոցիալական, ուսումնական կամ աշխատանքային գործունեությանը:
Կպչուն մտքերի (օբսեսիաների) ախտանիշները
ԿՍԽ-ի օբսեսիաները կրկնվող, համառ և անցանկալի մտքեր, հորդորներ կամ մտապատկերներ են, որոնք ներխուժում են ձեր գլուխը և հարուցում են տառապանք կամ անհանգստություն: Դուք կարող եք փորձել անտեսել դրանք կամ ազատվել դրանցից՝ դրսևորելով սևեռուն վարքագիծ կամ կատարելով որևէ ծես (ռիտուալ): Այս կպչուն մտքերը սովորաբար ի հայտ են գալիս, երբ փորձում եք այլ բաներ մտածել կամ անել:
Կպչուն մտքերը հաճախ ունեն իրենց թեմաները, ինչպիսիք են՝
- վախ աղտոտվածությունից կամ կեղտից
- անորոշությունը հանդուրժելու կասկած և դժվարություն
- կարգավորված և սիմետրիկ դասավորված առարկաների ու իրերի կարիք
- վերահսկողությունը կորցնելու և ինքներդ ձեզ կամ ուրիշներին վնասելու վերաբերյալ ագրեսիվ կամ սարսափելի մտքեր
- անցանկալի մտքեր, ներառյալ ագրեսիան կամ սեռական կամ կրոնական թեմաները:
Կպչուն մտքերի գանգատների և ախտանիշների օրինակները ներառում են՝
- մյուսների դիպչած առարկաներին դիպչելուց վարակվելու վախ
- կասկածներ, որ տնից դուրս գալուց փակել եք դուռը կամ անջատել եք վառարանը
- ուժեղ սթրես, երբ առարկաները կարգավորված չեն կամ դասավորված չեն որոշակի կարգով
- ձեր մեքենան մարդկանց ամբոխի մեջ վարելու մտապատկերներ
- մտքեր այն անպարկեշտ գոռգոռալու կամ հանրության առջև ոչ պատշաճ կերպով վարվելու մասին
- տհաճ սեռական մտապատկերներ
- խուսափում այնպիսի իրավիճակներից, որոնք կարող են կպչուն մտքեր առաջացնել, օրինակ՝ ձեռք սեղմելը:
Սևեռուն վարքագծերի (կոմպուլսիաների) ախտանիշները
ԿՍԽ-ի կոնպուլսիաները կրկնվող վարքագծեր են, որոնք ձեզ հարկադրված եք զգում, որ կատարեք: Այս կրկնվող վարքագծերը կամ մտավոր գործողությունները կոչված են նվազեցնելու ձեր կպչուն մտքերի հետ կապված անհանգստությունը և տագնապը կամ կանխելու վատ բան տեղի ունենալը: Այնուամենայնիվ, սևեռուն գործողությունների մեջ ներգրավվելը բավարարվածություն չի պատճառում և կարող է միայն ժամանակավորապես ազատել անհանգստությունից:
Դուք կարող եք ստեղծել կանոններ կամ ծեսեր և արարողակարգեր (ռիտուալներ), որոնց պետք է հետևել՝ օգնելու ձեր անհանգստության վերահսկմանը, երբ ունեք կպչուն մտքեր: Այս սևեռուն վարքագծերը չափազանցված են և հաճախ իրականում կապված չեն այն խնդրի հետ, որի լուծմանն ուղղված են դրանք:
Ինչպես կպչուն մտքերի դեպքում, սևեռուն վարքագծերը սովորաբար ունենում են թեմաներ, ինչպիսիք են՝
- լվալը և մաքրելը
- ստուգելը
- հաշվելը
- կարգավորված լինելը
- խիստ ռեժիմին հետևելը
- վստահություն պահանջելը:
Սևեռուն վարքագծերի գանգատների և ախտանիշների օրինակները ներառում են՝
- երկար ժամանակ ձեռքերը լվանալը՝ ձգտելով մաշկը դարձնել գերմաքուր
- դռները բազմիցս ստուգելը՝ համոզվելու համար, որ դրանք կողպված են
- մի քանի անգամ վառարանը ստուգելը՝ համոզվելու համար, որ այն անջատված է
- որոշակի օրինաչափություններով հաշվելը
- աղոթքը, բառը կամ արտահայտությունը կամացուկ կրկնելը
- պահածոները կամ այլ առարկաները միշտ նույն կերպ դասավորելը:
Ծանրության աստիճանը տարբերվում է
ԿՍԽ-ը սովորաբար սկսվում է դեռահասների կամ երիտասարդների մոտ, սակայն նաև կարող է ի հայտ գալ մանկական տարիքում: Ախտանիշները սովորաբար սկսվում են աստիճանաբար և հակված են կյանքի ընթացքում լինել տարբեր ծանրության: Ձեր ունեցած կպչուն մտքերի և սևեռուն վարքագծերի տեսակները նույնպես կարող են ժամանակի ընթացքում փոխվել: Ախտանիշները սովորաբար վատթարանում են, երբ ավելի մեծ սթրես եք ապրում: ԿՍԽ-ը, որը սովորաբար համարվում է ողջ կյանքի ընթացքում շարունակվող խանգարում, կարող է ունենալ թեթև և միջին ծանրության ախտանիշներ կամ լինել այնքան ծանր և ժամանակատար, որ հանգեցնի հաշմանդամության:
Ե՞րբ դիմել բժշկին
Պերֆեկցիոնիստ լինելու, օրինակ, մեկի, ով պահանջում է անթերի արդյունքներ կամ կատարողականություն, և ԿՍԽ ունենալու միջև կա տարբերություն: ԿՍԽ-ի մտքերը պարզապես չափից դուրս անհանգստություններ չեն ձեր կյանքի իրական խնդիրների վերաբերյալ կամ ցանկություն, որ իրերը մաքուր կամ որոշակի ձևով դասավորված լինեն:
Եթե ձեր կպչուն մտքերն ու սևեռուն վարքագծերն ազդում են ձեր կյանքի որակի վրա, դիմեք ձեր բժշկին կամ հոգեկան առողջության մասնագետին:
Հոդվածը տեղադրվել է՝ 09-05-2019 վերանայվել է՝ 16-04-2023
Հեղինակ
Հեղինակային բոլոր իրավունքները պատկանում են Մեդեքսին։
Մեդեքս-հեղինակների մասին
Մեր կայքի հոդվածները պատրաստվում են տարբեր ոլորտների փորձառու բժիշկների և առողջապահության մասնագետների կողմից՝ օգտագործելով բժշկագիտության վերջին տվյալները և լավագույն փորձը:
