Խոզի գրիպ (H1N1)

2009 թվականի գարնանը գիտնականները հայտնաբերեցին գրիպի վիրուսի առանձնահատուկ շտամ, որը կոչվեց H1N1: 2009-2010 թվականների «գրիպի սեզոնին» H1N1-ը մարդկանց մոտ առաջացրեց շնչառական վարակ, որը լայնորեն սկսեց անվանվել որպես «խոզի գրիպ» (թեև իրականում այն հանդիսանում էր խոզերի, թռչունների և մարդկանց վիրուսների կոմբինացիա​):​

Նույն ժամանակահատվածում աշխարհով մեկ հազարավոր մարդիկ վարակվեցին H1N1 վիրուսով և Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը գրիպի այս տեսակը բնորոշեց որպես գլոբալ պանդեմիա (վերջինիս ավարտը հայտարարվեց 2010-ի օգոստոսին):

2011-ից սկսած, գրիպի վիրուսի մեկ այլ շտամ՝ H3N2v-ն սկսեց շրջանառել մարդկանց շրջանում և առաջացնել գրիպ: Ինչպես H1N1, այնպես էլ H3N2v շտամները ներառված են եղել 2018-19 թվականների գրիպի պատվաստանյութի մեջ:

Ինչպե՞ս է խոզի գրիպի վիրուսը տարածվում

Գրիպի վիրուսներն ախտահարում են ձեր քթի խոռոչի, ըմպան-կոկորդի և թոքերի լորձաթաղանթները: Վիրուսը մուտք է գործում ձեր օրգանիզմ, երբ դուք ներշնչում եք վարակված մանրագույն կաթիլները (օդակաթիլային ճանապարհ) կամ կենդանի վիրուսները վարակված մակերեսներից տեղափոխում եք ձեր աչքերը, քիթը կամ բերանը:

Դուք չեք կարող վարակվել խոզի գրիպով խոզի միս ընդունելու միջոցով:

Խոզի գրիպի ախտանիշները

Խոզի գրիպի գանգատներն ու ախտանիշները նման են գրիպի այլ շտամներից հարուցված հիվանդության դրսևորումներին և կարող են ներառել՝

• մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացում (ոչ միշտ)
• դող և սարսուռ
• հազ
• ցավոտ ըմպան
• հոսող կամ փակ քիթ
• ջրակալած, կարմրած աչքեր
• մկանացավեր
• գլխացավ
• ընդհանուր թուլություն
• փորլուծություն
• սրտխառնոց և փսխում:

Այս նշանները կարող են զարգանալ H1N1 վիրուսով վարակվելուց հետո 1-3 օրվա ընթացքում:

Ե՞րբ դիմել բժշկին

Բժշկին դիմելու կարիք չկա, եթե ձեր ընդհանուր առողջական վիճակը նորմալ է և գրիպի գանգատներն էլ տանելի են: Այնուամենայնիվ, բժշկի խորհրդատվության և զննման անհրաժեշտությունն առաջ է գալիս, երբ գրիպի նշանները զարգանալիս դուք հղի եք կամ ունեք որևէ քրոնիկ առողջական խնդիր, օրինակ՝ ասթմա, էմֆիզեմա, դիաբետ, սրտային հիվանդություն և գրիպի բարդությունների ռիսկը բարձրացնող այլ հիվանդություններ կամ վիճակներ:

Խոզի գրիպի բարդությունները

Գրիպի բարդություններից են՝

• առկա քրոնիկ հիվանդության սրացում կամ ծանրացում (օրինակ՝ սրտանոթային հիվանդության կամ ասթմայի)
• թոքաբորբ (պնևմոնիա)
• նյարդաբանական խանգարումներ՝ սկսած շշմածությունից մինչև ցնցումներ
• շնչառական անբավարարություն:

Խոզի գրիպի բուժումը

Գրիպով, այդ թվում՝ խոզի գրիպով հիվանդ մարդկանց մեծ մասի համար բավարար է միայն ախտանիշային բուժումը: Քրոնիկ շնչառական հիվանդության առկայության դեպքում բժիշկը կարող է նշանակել լրացուցիչ դեղեր:

Գոյություն ունեն ամերիկյան FDA-ի կողմից հաստատված հակավիրուսային դեղեր, որոնք երբեմն նշանակվում են գրիպի ախտանիշների առաջացման առաջին 1-2-րդ օրը, որպեսզի մեղմացվի հիվանդության ծանրության աստիճանը և կրճատվի բարդությունների ռիսկը: Դրանցից են՝

• Օսելտամիվիր (Տամիֆլու)
• Զանամիվիր (Ռելենզա)
• Պերամիվիր (Ռապիվաբ)
• Բալօքսավիր (Քսոֆուզա):

Այնուամենայնիվ, գրիպի վիրուսները կարող են այս դեղերի նկատմամբ դառնալ կայուն:

Տնային միջոցներ

Գրիպի ցանկացած տեսակի դեպքում ձեր գանգատները կարող են արդյունավետ կերպով մեղմացվել նաև այս միջոցներով՝

• առատ հեղուկների ընդունում. ընտրեք ջուր, գոլ սուպեր և հյութեր, որպեսզի կանխարգելեք ջրազրկումը
• հանգիստ. անկողնային ռեժիմը և ավելցուկային քունը օգնում են ձեր օրգանիզմի դիմադրողականության (իմունիտետ) բարելավմանը
• ցավազրկողներ՝ ըստ անհրաժեշտության. առանց դեղատոմսի դուրս գրվող ցավազրկողները կարող են օգտագործվել ուժեղ գլխացավերի կամ բարձր ջերմության դեպքում: Խուսափեք երեխաներին կամ դեռահասներին Ասպիրին նշանակելուց:

Խոզի գրիպի տարածման կանխարգելումը

• Վատառողջ լինելու դեպքում մնացեք տանը և մեկուսացեք ձեր ընտանիքի մյուս անդամներից:
• Օճառով և հոսող ջրով հաճախակի և լիարժեք լվացեք ձեր ձեռքերը (կամ մաքրեք մանրէասպան այլ միջոցներով), հատկապես՝ ձեր դեմքին հպվելուց առաջ, սնունդ պատրաստելուց կամ ընդունելուց առաջ և հետո, զուգարանից օգտվելուց հետո և այլն:
• Հազալիս կամ փռշտալիս փակեք ձեր բերանը և քիթը միանգամյա օգտագործման անձեռոցիկով, որն օգտագործելուց անմիջապես հետո նետեք աղբարկղը (և լվացեք ձեռքերը):
• Խուսափեք այլ մարդկանց հետ ուղղակիորեն շփվելուց և պահպանեք 2 մետր շառավղով «սոցիալական հեռավորություն»: